🛰️ INSAT-1D: भारताचा संवाद उपग्रह प्रक्षेपण – १२ जून १९९०-

[Atul Kaviraje]

LAUNCH OF INSAT-1D, INDIA'S COMMUNICATION SATELLITE (1990)-

INSAT-1D, भारताचा संवाद उपग्रह प्रक्षिप्त (१९९०)-

खाली दिलेला लेख "INSAT-1D: भारताचा संवाद उपग्रह प्रक्षेपण (१९९०)" या ऐतिहासिक घटनेवर आधारित आहे. हा लेख १२ जून, या दिनविशेषसाठी महत्त्वाचा आहे. लेखात मराठी उदाहरणे, प्रतीके, चित्रे, संदर्भ, ऐतिहासिक महत्त्व, विवेचन, निष्कर्ष आणि समारोप यांचा समावेश आहे.

🛰� INSAT-1D: भारताचा संवाद उपग्रह प्रक्षेपण – १२ जून १९९०
📅 दिनांक : १२ जून १९९०
✍️ सविस्तर ऐतिहासिक, तांत्रिक व प्रेरणादायी निबंध / लेख
🔰 परिचय :
भारताची अंतराळ संशोधन संस्था इसरो (ISRO) हिने १२ जून १९९० रोजी INSAT-1D या अत्याधुनिक संवाद व हवामान उपग्रहाचे यशस्वी प्रक्षेपण केले. हा उपग्रह भारताच्या INSAT (Indian National Satellite System) मालिकेतील चौथा आणि अत्यंत महत्त्वाचा उपग्रह होता. यामुळे भारताने दूरसंचार, टीव्ही प्रसारण आणि हवामान निरीक्षण यामध्ये नवा टप्पा गाठला.

📜 पार्श्वभूमी व ऐतिहासिक संदर्भ:
INSAT मालिका भारतात 1980 च्या दशकात सुरू झाली.

याअंतर्गत उपग्रहांचा उपयोग संवाद, दूरचित्रवाणी, हवामान व आपत्ती व्यवस्थापनासाठी होत होता.

INSAT-1A, 1B, 1C यानंतर INSAT-1D चे प्रक्षेपण १२ जून १९९० रोजी अमेरिकेतील फ्लोरिडा येथून Delta रॉकेट द्वारा करण्यात आले.

📌 संदर्भ उद्धरण:

"INSAT-1D हा उपग्रह म्हणजे भारताच्या आत्मनिर्भरतेच्या दिशेने घेतलेले आंतराळातील मजबूत पाऊल." – इसरो अध्यक्ष, 1990

🛰� INSAT-1D – प्रमुख वैशिष्ट्ये व उद्दिष्टे:
वैशिष्ट्य   माहिती
🔭 उद्दिष्ट   संवाद व्यवस्था, दूरचित्रवाणी प्रसारण, हवामान अंदाज
🚀 प्रक्षेपण तारीख   १२ जून १९९०
🌐 प्रक्षेपण ठिकाण   केप कॅनव्हेरल, फ्लोरिडा, USA
🛰� उपग्रह वजन   अंदाजे 1190 किलोग्रॅम
📡 कार्यकाळ   ७ वर्षांहून अधिक
📺 उपयोग   दूरदूरच्या भागांत दूरदर्शन सेवा, हवामान निरीक्षण, आपत्ती व्यवस्थापन

🌟 मुख्य मुद्दे (मुख्य टप्पे):
INSAT मालिकेचा विकास – 1980 पासून सुरू झालेली मालिका

प्रगत संवाद व्यवस्था – ग्रामीण व दुर्गम भागात संपर्क सोपा झाला

हवामान सेवा सुधारणा – चक्रीवादळ, पावसाचे अचूक अंदाज

राष्ट्रीय सुरक्षा व आपत्ती व्यवस्थापनासाठी उपयुक्त

📡 मराठी उदाहरण:
"पूर्वी दूरदर्शन फक्त शहरी भागात उपलब्ध होतं. INSAT-1D मुळे गावागावात 'कृषिदर्शन' आणि 'शालेय शिक्षण' पोहोचलं." 🌾📺

🧠 मुद्द्यांवर विश्लेषण (Vishleshan):
अंग   विश्लेषण
🌐 तांत्रिक   भारताची अंतराळातील क्षमता वाढवली
📞 सामाजिक   संवाद सेवा दुर्गम भागांपर्यंत पोहोचल्या
🌦� हवामान   अचूक अंदाजामुळे शेतकऱ्यांना मोठा फायदा
📡 शैक्षणिक   उपग्रहाद्वारे शैक्षणिक कार्यक्रमांचा प्रसार

🖼� चित्रमय प्रतिकात्मक रूपरेषा:

        📅 १२ जून १९९० 
             ↓ 
     🚀 INSAT-1D प्रक्षेपण 
             ↓ 
 🛰� संवाद, प्रसारण, हवामान उपग्रह 
             ↓ 
📺 टीव्ही सेवा   ☎️ दूरध्वनी  ☁️ हवामान अंदाज 
             ↓ 
     🇮🇳 अंतराळ क्षेत्रात भारताचे बळ

📌 INSAT-1D चे महत्त्व:
भारताच्या अंतराळ कार्यक्रमात INSAT-1D ही सामाजिक विकासाची आधारशिला ठरली.

ग्रामीण भारताशी संवाद जुळवणारा हा उपग्रह 'आकाशातील सेतू' ठरला.

त्याच्या मदतीने शेतकरी, शिक्षक, विद्यार्थी, वैद्यकीय क्षेत्र – सर्वांपर्यंत माहिती पोहोचवता आली.

🪶 निष्कर्ष (Nishkarsh):
INSAT-1D चं प्रक्षेपण भारताच्या तांत्रिक इतिहासातील एक ऐतिहासिक मैलाचा दगड ठरलं. हे उपग्रह प्रकल्प म्हणजे केवळ विज्ञान नाही, तर राष्ट्रसेवेचं सामर्थ्य आहे. विज्ञान जनतेच्या हितासाठी वापरण्याचा उत्तम आदर्श INSAT-1D ने घालून दिला.

🎤 समारोप (Samaropa):
१२ जून १९९० या दिवशी भारताने एक नवीन दृष्टीकोन, नवीन उंची गाठली – INSAT-1D च्या माध्यमातून. हा उपग्रह म्हणजे विज्ञान, विकास आणि विचारशीलतेचा संगम आहे.

🛰� "आकाशाला गवसणी घालणारा भारत – INSAT-1D हे त्याचं प्रथम पाऊल!" 🇮🇳🚀

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-12.06.2025-गुरुवार.
===========================================