गौरी पार्वती बाय यांनी शिक्षणासाठी राज्य निधीची घोषणा केली-"शिक्षणाची दीपज्योत"

[Atul Kaviraje]

GOWRI PARVATI BAYI ANNOUNCED STATE FUNDING FOR EDUCATION (1817)-

गौरी पार्वती बाय यांनी शिक्षणासाठी राज्य निधीची घोषणा केली (१८१७)-

In 1817, Gowri Parvati Bayi, the regent of Travancore, announced state funding for education, marking a significant step in the promotion of education in the region.

खाली "गौरी पार्वती बाय यांनी शिक्षणासाठी राज्य निधीची घोषणा केली (१७ जून १८१७)" या ऐतिहासिक कार्यावर आधारित एक दीर्घ, रासाळ, यमकबद्ध, अर्थपूर्ण आणि प्रेरणादायी मराठी कविता सादर केली आहे.
कविता ७ कडव्यांची, प्रत्येक कडवा ४ ओळींचा, आणि प्रत्येक पदाचा सोपा मराठी अर्थ दिला आहे.
भाव: विद्येचा जागर, नेतृत्व, प्रबोधन, आणि स्त्रीशक्तीचा गौरव

📚 कविता शीर्षक: "शिक्षणाची दीपज्योत"
(गौरी पार्वती बाय यांच्या कार्याला अभिवादन)

पद १ : राज्यकर्ती – पण माऊलीसमान 👑
गौरी पार्वती बाय – तेजस्विनी राणी,
विद्येची दिवटी हाती घेतली जाणी,
त्रावणकोरची ती माता उदार,
शिकवणुकीस दिला स्वप्नांचा आधार... 🌼

अर्थ:
गौरी पार्वती बाय या एक धैर्यशील राणी होत्या. त्यांनी राज्यातील शिक्षणासाठी पुढाकार घेतला आणि मातेप्रमाणे सर्वांचा विचार केला.

पद २ : १८१७ – क्रांतीची ठिणगी 🔥
साल होते अठराशे सतराचे,
शिक्षणाला मिळाले राज्याचे उघड दरवाजे,
निधी जाहीर केला शिक्षणासाठी,
त्या निर्णयाने उजळली वाट युगासाठी... 🕯�

अर्थ:
१८१७ मध्ये गौरी पार्वती बाय यांनी शिक्षणासाठी राजकोषातून निधी जाहीर केला — हा निर्णय फार क्रांतिकारी होता.

पद ३ : साक्षरतेचा पहिला झरा 🖋�
लिहिण्याचं, वाचण्याचं उगम ठरलं,
ज्ञानाचं बीज भूमीत रुजलं,
लाजेचा मुखवटा दूर गेला,
अज्ञानावर प्रकाश झळकला... ✨

अर्थ:
त्यांच्या निर्णयामुळे ज्ञानाचा झरा सुरू झाला, आणि समाजात साक्षरतेची पहिली पालवी फुटली.

पद ४ : स्त्रीशक्तीची दिशा ठरली 🌸
स्त्री असून राणीने दृष्टी दाखवली,
विद्येची वाट पुरुषांवरही उजळवली,
केवळ कारभार नव्हे, विचारांचा दीप,
ती ठरली एक युगवंद्य प्रतीक... 👑🌺

अर्थ:
एक स्त्री असूनही त्यांनी संपूर्ण समाजासाठी विचारपूर्वक निर्णय घेतला. त्या केवळ राणी नव्हत्या, तर एक युगद्रष्ट्या होत्या.

पद ५ : समाजाला दिला नवा आवाज 🗣�
गुरुकुल नव्हे, शाळा साऱ्यांची,
शिक्षण हक्काची, नव्हे केवळ श्रीमंतांची,
दलित, गरीब, साऱ्यांकरता संधी,
समतेच्या वाटेवर टाकली पाऊलखुणी... ⚖️

अर्थ:
त्यांनी शिक्षण सर्वसामान्यांसाठी खुले केले. जात, वर्ग, पैसा – या गोष्टींपलीकडे विचार केला.

पद ६ : यशाचं पेरलं बीज 🌾
ती एक घोषणा – पण परिवर्तन घडवणारी,
काळाच्या ओघात दीप दाखवणारी,
त्रावणकोर उजळलं शिक्षणाने,
ती ठरली युगप्रेरणा स्त्रियांसाठी खासपणे... 🪔

अर्थ:
गौरी पार्वती बाय यांची ही घोषणा काळाच्या ओघात फार दूरवर पोचली. विशेषतः स्त्रियांना यामुळे प्रेरणा मिळाली.

पद ७ : नमन त्या तेजस्विनीला 🙏
शब्द नव्हे, ती होती कृतीची देवी,
ज्ञानरूपी गंगा तिनेच आणली नवी,
१७ जूनला तिचं आठवू स्मरण,
विद्येच्या दीपासाठी अर्पण वंदन... 🌼📜

अर्थ:
गौरी पार्वती बाय यांचं कार्य केवळ ऐकण्यासारखं नाही, तर स्मरणीय आणि अनुकरणीय आहे. त्यांच्या स्मृतीला आज कृतज्ञ वंदन.

✨ लघु सारांश (Short Meaning):
१७ जून १८१७ रोजी गौरी पार्वती बाय या त्रावणकोरच्या राणीने शिक्षणासाठी राज्य निधीची ऐतिहासिक घोषणा केली. हा निर्णय केवळ क्रांतिकारी नव्हता, तर समाजात शिक्षणासाठी समानतेची नवीन दिशा देणारा होता.
ही कविता त्यांच्या कार्याला, दूरदृष्टीला आणि स्त्रीशक्तीला अर्पण.

📘 चित्र-संकेत / Emojis अर्थानुसार:
👑 – राणी

🕯� – ज्ञानाचा प्रकाश

🌸 – स्त्रीशक्ती

⚖️ – समता

🗣� – आवाज

🪔 – परिवर्तन

📜 – इतिहास

🙏 – कृतज्ञता

--अतुल परब
--दिनांक-17.06.2025-मंगळवार.
===========================================