🏛️ फॉरवर्ड ब्लॉकची स्थापना – १८ जून १९४०-

[Atul Kaviraje]

ESTABLISHMENT OF THE FORWARD BLOC (1940)-

फॉरवर्ड ब्लॉकची स्थापना (१९४०)-

Subhas Chandra Bose founded the Forward Bloc on June 18, 1940, within the Indian National Congress. The party aimed to consolidate the political left and promote a more radical approach to achieving independence.

हो! खाली १८ जून १९४० – फॉरवर्ड ब्लॉकची स्थापना या ऐतिहासिक घटनेवर आधारित सविस्तर आणि अभ्यासपूर्ण मराठी निबंध (लेख) दिला आहे. या लेखात संदर्भ, ऐतिहासिक पार्श्वभूमी, चित्र-संकेत (symbols/emojis) आणि मुद्देसूद विश्लेषण समाविष्ट केले आहे.

🏛� फॉरवर्ड ब्लॉकची स्थापना – १८ जून १९४०
📅 दिनांक: १८ जून १९४०
👤 संस्थापक: नेता सुभाषचंद्र बोस
📍 ठिकाण: कोलकाता

१. प्रस्तावना (Parichay)
भारतीय स्वातंत्र्य संग्रामाच्या इतिहासात काही असे टप्पे आहेत जे निर्णायक ठरले. त्यापैकी एक महत्त्वाचा टप्पा म्हणजे फॉरवर्ड ब्लॉक या राजकीय संघटनेची स्थापना, जी नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी १८ जून १९४० रोजी केली. ही संघटना अधिक प्रभावी, कडवट आणि क्रांतिकारक मार्गाने स्वातंत्र्य मिळविण्याच्या उद्देशाने तयार करण्यात आली.

२. ऐतिहासिक पार्श्वभूमी (Aitihasik Sandarbha)
१९३८ आणि १९३९ मध्ये सुभाषचंद्र बोस यांची काँग्रेस अध्यक्ष म्हणून निवड झाली होती.

परंतु त्यांच्या क्रांतिकारक विचारांशी काँग्रेसच्या गटांचे मतभेद वाढले.

गांधीजी आणि नेहरूंसारख्या नेत्यांपेक्षा बोस यांचा मार्ग अधिक आक्रमक होता.

या मतभेदांमुळे त्यांनी काँग्रेसमधून वेगळे होत 'फॉरवर्ड ब्लॉक' या नवीन संघटनेची स्थापना केली.

३. फॉरवर्ड ब्लॉकचे उद्दिष्ट (Mukhya Uddishte)

🔹 मुद्दा   💬 स्पष्टीकरण
🇮🇳 पूर्ण स्वातंत्र्याचा आग्रह   ब्रिटिश सत्तेचा संपूर्ण अंत
✊ क्रांतिकारी उपायांचा स्वीकार   असहकार, सशस्त्र संघर्ष इत्यादी मार्ग
👥 डाव्या विचारसरणीचे एकत्रीकरण   समाजवादी आणि साम्यवादी शक्तींना एकत्र आणणे
📢 जनजागृती   ग्रामीण आणि शहरी भागांतील लोकांमध्ये स्वातंत्र्याची प्रेरणा

४. प्रमुख वैशिष्ट्ये (Mukhya Visheshte)
सुभाषबाबूंच्या नेतृत्वाखाली फॉरवर्ड ब्लॉकने राष्ट्रीय एकात्मतेला प्राधान्य दिलं.

जात, धर्म, भाषा यांच्या पलीकडे जाऊन एकताकेंद्रित लढा देण्याचा प्रयत्न.

त्यांनी विदेशी मदत घेऊन ब्रिटिश साम्राज्याचा पराभव करणे हे धोरण मान्य केले.

पुढे जाऊन बोस यांनी आझाद हिंद फौज तयार केली.

५. उदाहरणे आणि संदर्भ (Udaharan & Sandarbha)
१९४० नंतर फॉरवर्ड ब्लॉकने देशभरात प्रचार आंदोलनं सुरू केली.

महाराष्ट्र, बिहार, बंगाल, पंजाब येथे शाखा स्थापन झाल्या.

सुभाषबाबूंच्या नेतृत्वामुळे ही संघटना क्रांतिकारक तरुणांची आशास्थान बनली.

६. दृश्य आणि प्रतीक (Emojis & Pictures)
🧭 – नेतृत्व
🔥 – क्रांती
✊ – बंड
🇮🇳 – स्वातंत्र्य
📢 – जनआंदोलन
📜 – धोरण

७. विश्लेषण (Vishleshan)
फॉरवर्ड ब्लॉकच्या स्थापनेने काँग्रेसच्या मुख्य प्रवाहापेक्षा वेगळी अशी रॅडिकल आणि क्रांतीशील राजकीय दिशा समोर आली. हे एकप्रकारे स्वातंत्र्य चळवळीतील विविध दृष्टिकोनांचे दर्शन होते. सुभाषबाबूंचा दृष्टिकोन जास्त वेगवान आणि आक्रमक होता. त्यांच्या विचारसरणीमुळेच इंग्रजांवर दबाव निर्माण झाला.

८. निष्कर्ष व समारोप (Nishkarsh & Samaropa)
"फॉरवर्ड ब्लॉक ही केवळ एक संघटना नव्हती, ती होती एक ठिणगी – जी सुभाषबाबूंच्या साहसी नेतृत्वातून पेटली आणि लाखो भारतीयांच्या मनात स्वतंत्र भारताचे स्वप्न अधिक उजळ करून गेली."

🌟 आजही सुभाषचंद्र बोस आणि फॉरवर्ड ब्लॉकचे योगदान भारतीय स्वातंत्र्यसंग्रामाच्या इतिहासातील अमूल्य ठेवा मानले जाते.

🔖 थोडक्यात:
📅 स्थापना: १८ जून १९४०

👤 संस्थापक: सुभाषचंद्र बोस

🎯 हेतू: पूर्ण स्वातंत्र्य, क्रांतिकारक राजकारण

🛤� पुढचा टप्पा: आझाद हिंद फौज

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-18.06.2025-बुधवार.
===========================================