संत सेना महाराज-सेना न्हावी भक्त भला। तेणे देव भुलविला-2

[Atul Kaviraje]

                          "संत चरित्र"
                         ------------

          संत सेना महाराज-

"विसर तो पडला रामा। काय करू मेघश्यामा ॥६॥"
भावार्थ:
सेना विचारतो, की हे राम (विठोबा), तू असा विसर कसा पडलास की माझं काम करून आलास?

विवेचन:
भक्ताच्या मनातला हा खेद नाही तर पराकोटीचं प्रेम आहे. विठोबाने त्याचं काम केल्याचं त्याला न पटणारं वाटतं, म्हणून हा प्रश्न.

"राजा अनियांत पाहे। चतुर्भूज उभा राहे॥ ७॥"
भावार्थ:
राजाने पाहिले तर सेनाच्या रूपात चतुर्भुज (विठोबा) उभा आहे!

विवेचन:
सेनाचं रूप असलं, पण त्यातून राजाला देवत्वाची अनुभूती झाली. भक्ताच्या माध्यमातून देव कसा प्रकटतो, हे दाखवणारे हे दृश्य.

"दूत घाडोनिया नेला। राजियाने बोलविला॥ ८॥"
भावार्थ:
राजाने सेनाला बोलावण्यासाठी आपला दूत पाठवला.

विवेचन:
राजाला उमगलं की काहीतरी अद्भुत घडतं आहे. म्हणून तो सेनाला प्रत्यक्ष बोलावतो. यातून भक्ताला समाजात प्रतिष्ठा कशी मिळते, ते दिसते.

"राजा बोले प्रिती कर। रात्री सेवा केली फार॥९॥
भावार्थ:
राजा सेनाला प्रेमाने सांगतो की, काल रात्री तू माझी उत्तम सेवा केलीस.

विवेचन:
राजाने सेनाच्या मधून विठोबाला पाहिलं. सेनाची महती ओळखली आणि त्याचं भक्तित्व स्वीकारलं.

"राजसदनाप्रती न्यावे। भीतरीच घेऊनि जावे॥१०॥"
भावार्थ:
राजा म्हणतो की, सेनाला राजवाड्यात आणा आणि त्याला आदराने आत बसवा.

विवेचन:
एक सामान्य न्हावी, पण त्याच्या भक्तीमुळे तो इतका सन्मानास पात्र होतो की राजवाड्यात त्याला प्रवेश मिळतो.

"आता बरा विचार नाही। सेना म्हणे करू काई ॥ ११ ॥"
भावार्थ:
सेना म्हणतो, मला काही सुचत नाही, काय करावं?

विवेचन:
विठोबाने स्वतः त्याच्या जागी सेवा केली हे ऐकून सेना गोंधळलेला आहे. ही अचंबित करणारी, पण आनंददायी अवस्था आहे.

"सेना न्हावी गौरविला। राजियाने मान दिला ॥ १२ ॥"
भावार्थ:
राजाने सेनाचा गौरव केला आणि त्याला विशेष सन्मान दिला.

विवेचन:
सामान्य सेवक, पण प्रामाणिक भक्तीमुळे मिळालेला हा सन्मान म्हणजे भक्तीच्या सत्वाचे महत्त्व.

"कितीकांचा शीण गेला। जना म्हणे न्हावी झाला ॥१३॥"
भावार्थ:
लोक म्हणतात की, सेनाच्या भक्तीने अनेकांचा शीण गेला.

विवेचन:
सेनाची कथा, त्याचं भक्तीमय जीवन अनेक लोकांसाठी प्रेरणादायी ठरलं. 'साधा माणूसही संत होऊ शकतो' हे लोकांना कळले.

🎯 निष्कर्ष:
या अभंगातून संत जनाबाई एक अमूल्य जीवनमूल्य सांगतात — खरी भक्ती ही कोणत्याही स्थितीत, कोणत्याही जाती-धर्माच्या पार्श्वभूमीवर करता येते. सेनान्हावी एक साधा न्हावी असला तरी त्याची सातत्यपूर्ण भक्ती, प्रेमभाव, आणि विठोबाशी असलेलं नातं इतकं सखोल होतं की, देव स्वतः त्याच्या ठिकाणी काम करत असतो.

📌 उदाहरण:
आजही कित्येक वारकरी, सेवाभावी कार्यकर्ते किंवा अगदी सामान्य कामगार विठोबाच्या नामात, सेवेत रमलेले असतात. ही कथा त्यांच्या सेवेला मान्यता देते. म्हणजेच – कर्मयोग + भक्तियोग = परमानंद.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-22.06.2025-रविवार.
===========================================