🙏🎨🔱🕉️हिंदी कविता-कला में शिव का प्रतिनिधित्व-🧘‍♂️🌊🔥🐍

Started by Atul Kaviraje, June 23, 2025, 10:14:58 PM

Previous topic - Next topic

Atul Kaviraje

कला में शिव का प्रतिनिधित्व-
(Shiva's Representation in Art)

हिंदी कविता:
🌺 कला में शिव का प्रतिनिधित्व 🌺
(भक्तिभाव पूर्ण, सरल, रसपूर्ण कविता — ७ कड़वियाँ, प्रत्येक पंक्ति का मराठी अर्थ सहित)
🙏🎨🔱🕉�

पद – १ : शिव का तेजस्वी रूप
शिव की जटा में बहती गंगा, सर्प लिपटा है गले।
शांत ध्यान में लीन वो बैठें, रूप भयंकर भले।
त्रिनयन वाला योगी कहला, अग्नि सा उसका तेज।
सृष्टि-संहार का करता नायक, शिव का नहीं कोई सेज।

📜 मराठी अर्थ:
शिवांच्या जटांमध्ये गंगा वाहते, गळ्यात सर्प गुंडाळलेला आहे।
ते शांतपणे ध्यानात बसलेले असतात, जरी त्यांचं रूप भयंकर वाटतं।
तीन डोळ्यांचा योगी म्हणून त्यांना ओळखलं जातं, त्यांचं तेज अग्नीप्रमाणे आहे।
सृष्टीचं रक्षण, संहार करणारा असा तो नायक, ज्याला कोणतीही विश्रांती नाही।
🧘�♂️🌊🔥🐍

पद – २ : नटराज का नृत्य
डमरू की ध्वनि में लय बसी, तांडव में विश्व थमे।
हर गति में ब्रह्मांड झूमे, जब शिव का नृत्य जमे।
चार भुजाओं में छिपा संदेश, अग्नि और अभय साथ।
अपस्मार पर पग रखे, दे हर अज्ञान को मात।

📜 मराठी अर्थ:
शिवांच्या डमरूच्या आवाजात संपूर्ण सृष्टीचं ताल दडलेलं आहे।
तांडव करताना विश्व थांबून जातं, शिवांचं नृत्य म्हणजे ब्रह्मांडाचं हालणं।
त्यांच्या चार हातांमध्ये एक संदेश असतो — अग्नी आणि अभय दोन्ही।
अहंकाराचा अपस्मार त्यांच्या पायाखाली असतो, अज्ञानावर विजय मिळवतो।
🕺🥁🔥🛡�

पद – ३ : शिवलिंग का रहस्य
शिवलिंग में न आकार कोई, फिर भी हर रूप समाया।
स्तंभ समान वह दिव्य प्रतीक, जिसमें सब कुछ समाया।
नहीं आरंभ, नहीं समाप्ति, शिव अनादि अनंत।
भक्तों को देता सत्य का बोध, शिव का यह अमर तंत।

📜 मराठी अर्थ:
शिवलिंगामध्ये कोणताही आकार नाही, पण सर्व रूप त्यात सामावलेले आहेत।
स्तंभासारखा एक दिव्य चिन्ह आहे, ज्यात विश्वाचं सार आहे।
त्याला ना सुरुवात आहे ना शेवट — शिव म्हणजे अनादि, अनंत।
भक्तांना तो ज्ञान आणि सत्याची जाणीव करून देतो।
🕉�🪔🖤🌌

पद – ४ : चित्रकला में शिव
रंगों से रचा चित्र विराट, कैलाश पर शिव विराजे।
संग पार्वती, गणेश, कार्तिक, भक्ति में मन ये साजे।
हर रेखा कहे एक कथा, भाव भरे जो होंठ।
कला बने शिव की भाषा, चित्र बने शिव का पोथ।

📜 मराठी अर्थ:
रंगांनी तयार केलेलं एक भव्य चित्र, जिथे शिव कैलासावर बसलेले आहेत।
पार्वती, गणेश आणि कार्तिकेय यांच्यासोबत, भक्तिभावाने सजलेले दृश्य।
प्रत्येक रेषा एक कथा सांगते, आणि भावांमध्ये शिव दिसतात।
कला म्हणजे शिवांची भाषा, चित्र म्हणजे शिवपुराण।
🖼�🎨🏞�👨�👩�👦

पद – ५ : प्रतीकों की शक्ति
त्रिशूल कहे नियंत्रण जीवन, डमरू बोले सृजन।
सर्प बताए इच्छा वश में, गंगा करे जीवन स्फुरण।
भस्म रमाई तन पर ऐसी, माया को जो जलाए।
हर प्रतीक में छिपा शिव, जो सत्य की राह दिखाए।

📜 मराठी अर्थ:
त्रिशूल जीवनावर नियंत्रण सांगतो, डमरू सृजनाची गाथा गातो।
सर्प म्हणजे इच्छांवर विजय, गंगा म्हणजे जीवनाची उर्जित गंगा।
भस्म हे शरीरावर लावतात, जे माया जाळते।
प्रत्येक प्रतीकात शिव लपलेले आहेत, जे सत्याच्या मार्गावर नेतात।
🔱🐍🌊🔥

पद – ६ : नृत्यकला और शिव
कथक की ठुमरी में शिव, भरतनाट्यम का भाव।
हर मुद्राओं में बसे हैं, शिव का गूढ़ प्रभाव।
नटराज बना गुरु महान, जो दिखाए योग की राह।
संगीत, लय, और गति में, शिव की है सच्ची चाह।

📜 मराठी अर्थ:
कथकच्या ठुमरीमध्ये शिवाचे अस्तित्व आहे, भरतनाट्यममध्ये त्यांच्या भावनांचा प्रभाव आहे।
प्रत्येक मुद्रेमध्ये शिवांचं गूढ आहे।
नटराज एक महान गुरु आहे, जो योगाचा मार्ग दाखवतो।
संगीत, ताल, आणि चाल मध्ये शिवाचं सच्चं दर्शन आहे।
🩰🎶🕉�🎼

पद – ७ : अंतर्मन में शिव
कला न केवल रूप सजाए, वह तो आत्मा की बात।
शिव न केवल बाहर बैठें, वह तो भीतर की बात।
जब भाव उठे मन के भीतर, और श्वास शिव का नाम।
तब कला भी बनती पूजा, और शिव बने प्राणधाम।

📜 मराठी अर्थ:
कला केवळ एक सुंदर दृश्य नाही, ती आत्म्याचं प्रतिबिंब आहे।
शिव बाहेर नसून, आपल्या आत आहेत।
जेव्हा आपल्या मनामध्ये भाव उमटतात आणि श्वासात "शिव" असतो,
तेव्हा कला पूजा बनते आणि शिव आपल्या प्राणांत असतात।
🧘�♀️💓🕊�🕉�

🎇 निष्कर्ष / समारोप :
शिव कला का सार हैं – स्वरूप भी, सृजन भी, संहार भी।
उनके हर चित्र, मुद्रा और प्रतीक में दिव्यता बसती है।
ये कविता उस कला को प्रणाम है, जो शिव को अनुभव कराती है।
🙏🔱🎨📿

--अतुल परब
--दिनांक-23.06.2025-सोमवार.
===========================================