संत सेना महाराज-सेना म्हणे हृषिकेशी। मजकारणे शिणलासी-2

[Atul Kaviraje]

                          "संत चरित्र"
                         ------------

          संत सेना महाराज-

"मज कारणे शिणलासी"
शब्दार्थ:
माझ्या कारणासाठी (माझ्या उद्धारासाठी) तू (भगवंत) श्रम घेतलेस, शिणलास.

भावार्थ:
भगवंत स्वतः भक्ताच्या उद्धारासाठी श्रम घेतात, संसाररूपी दलदलीत अडकलेल्या भक्ताला बाहेर काढण्यासाठी ते धावून येतात, हाच याचा गूढार्थ आहे. इथे "शिणणे" म्हणजे भगवंताचे दया-प्रदर्शन – त्यांनी भक्तासाठी धावपळ केली.

उदाहरण:
जसे संत एकनाथांसाठी श्रीविठ्ठल स्वतः भांडी घेवून आले, तसाच भगवंत भक्तांच्या सेवेसाठी स्वतः झुकतो.

"म्हणोनि लागतो चरणाशी"
शब्दार्थ:
म्हणून मी तुझ्या चरणाशी (शरणागत झालो आहे)

भावार्थ:
भगवंताच्या या कृपेस उत्तर म्हणून, भक्त आपली अहंता, ममता सोडून पूर्णपणे भगवंताच्या चरणी शरण जातो. 'चरणाशी लागणे' म्हणजे संपूर्ण समर्पण, भक्ती, आणि आत्मसमर्पणाचा भाव.

"संसारासी त्यागिले"
शब्दार्थ:
मी संसाराचा त्याग केला आहे.

भावार्थ:
येथे 'संसार' म्हणजे नुसतेच गृहस्थजीवन नव्हे, तर मोह, माया, अहंकार, लोभ इत्यादी बंधनांचा त्याग. भगवंताच्या चरणी मन एकरूप झाल्यावर, इतर सर्व गोष्टी आपोआप नित्यशून्य वाटू लागतात. तेव्हा संत म्हणतात की त्यांनी त्या बंधनांचा त्याग केला आहे.

📚 संपूर्ण भावार्थ (सखोल विवेचन):
संत सेना महाराज अत्यंत विनम्रपणे सांगतात की भगवंताने माझ्या उद्धारासाठी खूप श्रम घेतले आहेत, आणि त्या दयेचा प्रत्यय येताच मी सर्व सांसारिक आसक्ती सोडून त्यांच्या चरणी शरण गेलो आहे. ही केवळ शब्दांची अभिव्यक्ती नाही, तर भक्ताच्या अंतरातील गूढ भावना आहे.

ही भावना आपल्याला शिकवते की भगवंताच्या कृपेमुळेच आपल्याला वैराग्य, विवेक आणि भक्ती प्राप्त होते. आपण अहंभावाने काहीच साध्य करू शकत नाही. भगवंताची कृपा हीच मुख्य प्रेरणा आहे.

🎯 निष्कर्ष (तत्त्वज्ञान व शिकवण):
भगवंत आपल्या भक्तांसाठी स्वतः झुकतो, श्रम घेतो – हीच त्याची परम दया.

खरी भक्ती म्हणजे अहंकाराचा त्याग व संपूर्ण समर्पण.

संसाराचा त्याग म्हणजे केवळ घर सोडणे नव्हे, तर मनातील आसक्तींचा त्याग.

शरणागतीतूनच मुक्ति प्राप्त होते.

🌿 उदाहरणे (अन्य संतांचे):
संत नामदेव: जेव्हा विठोबा नामदेवांसाठी पुढे झुकतो.

संत चोखामेळा: त्यांच्यावर विठोबाची विशेष कृपा.

संत एकनाथ: त्यांच्यासाठी विठोबा भांडी उचलतो.

📌 समारोप:
संत सेना महाराजांचा हा अभंग भक्तीमार्गातील एक स्फूर्तीदायक ग्रंथ आहे. तो आपल्याला भक्ती म्हणजे काय, भगवंताचे कार्य काय असते, आणि खरे समर्पण कसे असते, याचा गहिरा बोध देतो. हे केवळ शब्द नाहीत, तर अनुभवातून उमटलेली अंतःकरणातील साक्षातकार आहेत.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-24.06.2025-मंगळवार.
===========================================