ज्येष्ठ अमावस्या- दर्श अमावस्या – २५ जून २०२५ (बुधवार)-

[Atul Kaviraje]

दर्श अमावस्या-ज्येष्ठ अमावस्या-

दर्श अमावस्या – श्रद्धा, साधना आणि आत्मचिंतनाचा महापर्व
📅 तारीख: २५ जून २०२५ (बुधवार)
🌑 विषय: दर्श अमावस्या / ज्येष्ठ अमावस्या चे महत्त्व

१. दर्श अमावस्या म्हणजे काय?
दर्श अमावस्या किंवा ज्येष्ठ अमावस्या ही हिंदू पंचांगानुसार ज्येष्ठ महिन्यात येणारी अमावस्या असते. ही तिथि अत्यंत पवित्र आणि पुण्यदायी मानली जाते. विशेषतः पितृ तर्पण, श्राद्ध, आणि जलदान करण्यासाठी ही दिवस सर्वोत्तम समजला जातो.

📿 "दर्श" या शब्दाचा अर्थ आहे "दर्शन" – म्हणजे आत्मनिरीक्षण, आत्मशुद्धी आणि पुण्य संकल्पाचा दिवस.
🌑 चंद्राचा न दिसणारा हा दिवस मनातील अंधार ओळखून तो दूर करण्याचा प्रतीक आहे.

२. धार्मिक व आध्यात्मिक महत्त्व
🔱 दर्श अमावस्येचा मुख्य उद्देश म्हणजे पितृंच्या शांतीसाठी तर्पण करणे, पूर्वजांचे आशीर्वाद मिळवणे आणि मनातील नकारात्मकता दूर करणे.
📖 या दिवशी केलेल्या तर्पण, पिंडदान, स्नानदान या कर्मांमुळे पितृ प्रसन्न होतात व वंशाला आशीर्वाद देतात.

🪔 "श्रद्धेने केलेले पिंडदान म्हणजे मोक्षाचा मार्ग."

३. पौराणिक संदर्भ आणि मान्यता
🔸 असे मानले जाते की या दिवशी पितरांचा स्मरण करून तर्पण केल्याने ते समाधानी होतात व आशीर्वाद देतात.
🔸 महाभारतातही युधिष्ठिराने या दिवशी पितृपूजन केले असल्याची कथा आहे.
🔸 याच दिवशी गंगेस्नान व व्रत केल्याने सर्व पाप नष्ट होतात असेही समजते.

📚 प्राचीन श्लोक:
"अमावास्यायां स्नानं च दानं च पितृपूजनम्।
यः करोति विशेषेण स याति परमं पदम्।"

४. व्रत आणि पूजन विधी
🧘�♀️ या दिवशी सूर्योदयापूर्वी उठून पवित्र नदी, सरोवर किंवा जलाशयात स्नान करणे आवश्यक आहे.
🪔 तर्पण, पिंडदान, दीपदान, जलदान करणे विशेष पुण्यकारक असते.
🙏 व्रतींनी आज निराहार किंवा फलाहार करून संयमित दिन घालवावा.

✅ प्रमुख विधी:

पितृ तर्पण करताना तिलाचा वापर

पीपळ वृक्षाची पूजा

गायेला आहार देणे

ब्राह्मणांचा भोज आयोजित करणे

५. कुटुंब आणि पितृ ऋणातून मुक्ती
👪 या दिवशी केलेल्या कर्मकांडामुळे पितृ ऋण मुक्त होते.
🚩 या दिवशी केल्या जाणाऱ्या पूजा-कर्मांमुळे कुटुंबाचा विकास होतो, चांगली बुद्धी मिळते व कर्म सुधारतात.

🪔 ज्यांनी श्राद्ध केले, ते त्यांच्या कुलात येणाऱ्या अडचणी शांत करतात.

६. दान आणि सेवा यांचे महत्त्व
🍛 अन्न, जल, वस्त्र, छत्री, चप्पल, पंखा, तिळ व दक्षिणा देणे फार पुण्याचे मानले जाते.
🙏 गाईची सेवा आणि ब्राह्मण भोजाने पुण्याचे फळ अधिक वाढते.
🌳 वृक्षारोपण आणि जीवदया या दिवशी अत्यंत पुण्यदायी आहेत.

७. निसर्गाशी नाते आणि प्रतीक
🌿 पीपळ, तुलसी, गंगा अशी पवित्र निसर्गसंपदा पूजा केली जाते.
🌊 जल तत्त्व शांती, पवित्रता आणि मोक्षाशी जोडलेले आहे.
🌞 सूर्य-चंद्राच्या योगामुळे ही तिथी आध्यात्मिकदृष्ट्या खूप सामर्थ्यशाली मानली जाते.

८. समाज आणि लोकपरंपरा
🏡 अनेक गावांत सामूहिक भोजन, ब्राह्मण पूजन आणि कथा-कीर्तनाचा कार्यक्रम होतो.
🎶 भजन-कीर्तन, सत्संग, भागवत कथा यामुळे वातावरण भक्तिमय व पवित्र होते.

🎨 प्रतीकचित्र:
🧓👵🌿🕯�💧📿🪔🪷🌄🕉�

९. आजच्या काळातील प्रासंगिकता
📲 आधुनिक जीवनशैलीतदेखील ही तिथी आत्मपरीक्षण व अंतर्मुख होण्याची संधी देते.
💻 व्यस्त आयुष्यातून थोडा वेळ काढून ध्यान, सेवा आणि मौन व्रत यामुळे मानसिक शांती मिळते.

🧘�♂️ हे वेळ आहे "डिजिटल डिटॉक्स" करण्याचा आणि मनाला पुन्हा जोडण्याचा.

🔟 सारांश आणि भावना
🙏 दर्श अमावस्या आत्म्याच्या आतल्या छायेला पाहण्याचा एक सुवर्णसंधी आहे. हा दिवस केवळ पितृंसाठी नव्हे, तर जीवित संबंधांमध्ये श्रद्धा आणि कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा आहे.

🕊� भावना असावी:
"मी माझ्या पूर्वजांच्या आशीर्वादाने जीवन सुधारेल, सेवा करीन, सद्कर्म करीन आणि अंतर्मुख होईन."

🧾 इमोजी सारांश:
🌑🪔📿🧘�♀️🧓👵🌊🕯�🌿🌳👪🙏🍛🕉�💧🪷🎶🧾

अशा प्रकारे दर्श अमावस्या हा आत्मशुद्धीचा, श्रद्धेचा आणि पूर्वजांच्या स्मरणाचा अत्यंत पवित्र दिवस आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-25.06.2025-बुधवार.
===========================================