देवी दुर्गाची पूजा आणि 'मानवी जीवनाच्या बंधनातून मुक्ती'-

[Atul Kaviraje]

देवी दुर्गाची पूजा आणि 'मानवी जीवनाच्या बंधनातून मुक्ती'-
भारताच्या सनातन परंपरेत देवी दुर्गाला केवळ एक शक्तिशाली देवी म्हणून नव्हे, तर मानवी जीवनाच्या बंधनातून मुक्तीचे प्रतीक म्हणूनही पूजले जाते. त्यांची नऊ रूपे, त्यांच्या विविध शक्ती आणि त्यांची पूजा पद्धती आपल्याला जीवनातील जटिलता समजून घेण्यास आणि त्यातून बाहेर पडण्याचा मार्ग दाखवतात. दुर्गा पूजा केवळ एक धार्मिक विधी नाही, तर एक गहन आध्यात्मिक यात्रा आहे जी आपल्याला भीती, अज्ञान, अहंकार आणि भौतिक आसक्तीच्या बंधनातून मुक्त करते. 🙏

भक्तिभावपूर्ण कविता
ही कविता देवी दुर्गाच्या पूजेचे आणि जीवनाच्या बंधनातून मुक्तीच्या गहन तत्त्वज्ञानाचे दर्शन घडवते:

पहिले कडवे:

दुर्गा माँ आहेत शक्तीचे रूप,
मिटवती जीवनातील दुःखाचा कूप.
प्रत्येक बंधनातून देती मुक्ती,
दाखवती आम्हा ज्ञान-स्वरूप.

अर्थ: दुर्गा माँ शक्तीचे रूप आहेत, त्या जीवनातील दुःखाचे खोल विहीर मिटवतात. त्या आपल्याला प्रत्येक बंधनातून मुक्ती देतात आणि ज्ञानाचा मार्ग दाखवतात. 💪

दुसरे कडवे:

अहंकाराचा महिषासुर भारी,
आई त्याला क्षणार्धात मारते.
नम्रता जेव्हा मनात येई,
मुक्तीचे सारे द्वार उघडते.

अर्थ: अहंकाररूपी महिषासुर खूप शक्तिशाली आहे, पण आई त्याला क्षणार्धात नष्ट करते. जेव्हा मनात नम्रता येते, तेव्हा मुक्तीचे सर्व दरवाजे उघडतात. 👺➡️😇

तिसरे कडवे:

अज्ञानाचा घोर अंधार,
आई मिटवते आपल्या ज्योतीने.
ज्ञानाचा दिवा पेटवते ती,
पळवते प्रत्येक भीती-भयाने.

अर्थ: अज्ञानाचा गडद अंधार, आई आपल्या प्रकाशाने मिटवते. ती ज्ञानाचा दिवा पेटवते आणि प्रत्येक भीती-भय दूर पळवते. 🌑➡️☀️

चौथे कडवे:

मोह आणि मायेचे हे बंधन,
आई शिकवते त्यातून विरक्ती.
अनासक्त जेव्हा होते मन,
मिळते खरी आत्म-शक्ती.

अर्थ: मोह आणि मायेचे हे बंधन आहे, आई त्यातून वैराग्य शिकवते. जेव्हा मन अनासक्त होते, तेव्हा खरी आत्मशक्ती मिळते. 💖➡️💔

पाचवे कडवे:

क्रोध, घृणेचा त्याग शिकवते,
शांततेचा धडा आहे शिकवते.
करुणेचा जेव्हा भाव जागे,
आई मुक्तीचा मार्ग दाखवते.

अर्थ: माँ आपल्याला क्रोध आणि तिरस्काराचा त्याग करायला शिकवते, आणि शांततेचा धडा शिकवते. जेव्हा करुणेचा भाव जागृत होतो, तेव्हा माँ मुक्तीचा मार्ग दाखवते. 😡➡️😊

सहावे कडवे:

नवदुर्गेची नऊ आहेत रूपे,
प्रत्येक रूपातून मिळे मुक्ती अनुप.
प्रत्येक बंधन तोडून टाका तुम्ही,
जीवन बनेल तेव्हा सुखस्वरूप.

अर्थ: नवदुर्गेची नऊ रूपे आहेत, प्रत्येक रूपातून अद्वितीय मुक्ती मिळते. तुम्ही प्रत्येक बंधन तोडून टाका, तेव्हा जीवन सुखमय होईल. 🌈

सातवे कडवे:

भक्ती आणि तपाचा जेव्हा होई मेळ,
आई करते जीवनाचा प्रत्येक खेळ.
आत्मज्ञानाचा मार्ग दाखवते,
करते मुक्तीचा आता मेळ.

अर्थ: जेव्हा भक्ती आणि तपस्येचा संगम होतो, तेव्हा आई जीवनातील प्रत्येक खेळ सोपा करते. ती आत्मज्ञानाचा मार्ग दाखवते, आणि आता मुक्तीचा मार्ग प्रशस्त करते. 🧘�♀️🌌

कविता सारांश 📝
ही कविता देवी दुर्गाच्या पूजेला मानवी जीवनाच्या बंधनातून मुक्तीची एक आध्यात्मिक यात्रा म्हणून सादर करते. ती सांगते की, देवी दुर्गा शक्ती, ज्ञान आणि निर्भयतेचे प्रतीक कशा आहेत, आणि त्यांची पूजा अहंकार, अज्ञान, भय, मोह, क्रोध आणि कर्म यांसारख्या बंधनातून मुक्ती कशी देते. कविता नवदुर्गेच्या नऊ रूपांवर आणि तपस्येच्या महत्त्वावरही प्रकाश टाकते, जे शेवटी आध्यात्मिक जागरण आणि मोक्षाकडे घेऊन जातात.

--अतुल परब
--दिनांक-27.06.2025-शुक्रवार.
===========================================