🎬 २८ जून १९२४ – जमशेदजी फ्रामजी मदान यांचे निधन-

[Atul Kaviraje]

JAMSHEHDJI FRAMJI MADAN PASSES AWAY (1924)-

जमशेदजी फ्रामजी मदान यांचे निधन (१९२४)-

On June 28, 1924, Jamshedji Framji Madan, a pioneer in Indian cinema and founder of Madan Theatres, passed away in Kolkata. He played a crucial role in the development of the Indian film industry.

खालील निबंध २८ जून १९२४ – जमशेदजी फ्रामजी मदान यांचे निधन या ऐतिहासिक दिवसावर आधारित आहे. हा लेख संपूर्ण मराठीत, तसेच उदाहरणांसह, संदर्भ, चित्र/प्रतीक/इमोजींसह, ऐतिहासिक महत्त्व, विश्लेषण, निष्कर्ष व समारोपासह पद्धतशीर स्वरूपात लिहिला आहे.

🎬 २८ जून १९२४ – जमशेदजी फ्रामजी मदान यांचे निधन
"भारतीय चित्रपटसृष्टीचे एक पहाटेचे ताऱ्यासारखे तेजस्वी नाव"

🔷 परिचय (Introduction)
भारतीय चित्रपटसृष्टीचा इतिहास हा केवळ नायक-नायिकांचा नव्हे, तर त्या सृष्टीस जन्म देणाऱ्या दृढ इच्छाशक्तीच्या द्रष्ट्या व्यक्तिमत्त्वांचा इतिहास आहे.
त्यात अग्रस्थानी येते नाव – जमशेदजी फ्रामजी मदान (J. F. Madan).

२८ जून १९२४ रोजी कोलकात्यामध्ये त्यांच्या निधनाने भारताने एक सिनेउद्योगाचा शिल्पकार गमावला. त्यांनी Madan Theatres Ltd. या संस्थेच्या माध्यमातून भारतात चित्रपटांचे व्यावसायिक युग सुरू केले.

📜 परिचय व जीवनरेखा (Early Life & Biography)
तपशील   माहिती
👤 पूर्ण नाव   जमशेदजी फ्रामजी मदान
📅 जन्म   १८५६ (बॉम्बे – आता मुंबई)
🏙� व्यवसायाचे ठिकाण   कोलकाता
🏛� संस्थापक   Madan Theatres Ltd. (1919)
🕯� निधन   २८ जून १९२४

📘 संदर्भ: भारतीय चित्रपट सृष्टीचे आद्य निर्माते म्हणून इतिहासात स्थान

🎥 चित्रपट सृष्टीतील योगदान (Contribution to Indian Cinema)
🎬 १. भारतीय चित्रपट व्यवसायाचे व्यावसायीकरण
"Madan Theatres" ने थिएटर, सिनेमा हॉल व चित्रपट निर्मितीचा एकत्रित व्यवसाय सुरू केला.

कोलकात्यात १९०७ साली पहिला सिनेमाघर "Elphinstone Picture Palace" सुरू केला.

🎥 २. मूकपटांचे सुवर्णकाळ
त्यांनी भारतात मूकपट (Silent Films) निर्माण व प्रदर्शित करणे सुरू केले.

Bilwamangal (१९१९) हा त्यांचा एक प्रमुख मूकपट होता.

🎞� ३. इंग्लिश आणि मराठी नाट्याचा प्रभाव
सुरुवातीला इंग्रजी आणि पारशी रंगभूमीशी त्यांचा संबंध होता.

पुढे मराठी रंगभूमीतील कलाकारांना सुद्धा त्यांनी चित्रपटात संधी दिली.

📍 उदाहरण: महाराष्ट्र व बंगालमधील लेखक, दिग्दर्शक, संगीतकार यांना काम मिळाले.

📌 मुख्य मुद्दे (Key Points Summary)
🎬 भारतीय सिनेउद्योगाचा आद्य व्यावसायिक निर्माता

🏢 Madan Theatres Ltd. चा संस्थापक

🏛� १२५ हून अधिक थिएटरची मालकी

🎥 मूकपट निर्मितीचा प्रारंभकर्ता

📅 निधन: २८ जून १९२४, कोलकाता

🔍 मुख्य मुद्द्यांवर विश्लेषण (Issue-wise Analysis)
✅ १. भारतीय सिनेउद्योगाचे व्यावसायिकरण
जमशेदजींनी चित्रपट व्यवसायाला कला + उद्योग + तंत्रज्ञान या तत्त्वांवर उभं केलं.

आजचा बॉलिवूड हे मदान यांच्या व्यावसायिक दृष्टिकोनाचे फलित आहे.

✅ २. आधुनिक थिएटर संस्कृतीची पायाभरणी
त्यांच्या काळात Madan Theatres हे देशभरात १२०+ थिएटर चालवत होते – हे आजच्या PVR, INOX सारखं होतं.

✅ ३. विविध प्रांतांमधील सांस्कृतिक एकात्मता
त्यांनी बंगाल, महाराष्ट्र, गुजरात, पारशी समाजातील कलाकारांना एकत्र आणले.

भारताच्या सांस्कृतिक एकतेसाठी हा एक ऐतिहासिक टप्पा होता.

🖼� चित्रे, प्रतीक व इमोजी (Visuals, Symbols & Emojis)
🎬 क्लॅपरबोर्ड – सिनेमा सुरुवात!

🏛� Madan Theatres – ऐतिहासिक संस्था

🎞� मूकपटांचे रोलिंग रील

🎭 थिएटरचे मास्क – कला आणि अभिनयाचे प्रतीक

🕯� श्रद्धांजली दीप – २८ जून १९२४

📘 मराठी उदाहरण व संदर्भ
🔹 उदाहरण:
"कोल्हापूरच्या कलाकारांना पहिल्यांदा बंगालच्या सिनेमामध्ये संधी मिळाली, हे श्रेय जमशेदजी मदान यांच्याच दृष्टिकोनाला द्यावे लागेल."

🔹 संदर्भ:
"भारतीय चित्रपट इतिहास – डॉ. अशोक रणदिवे"

"भारतीय चित्रपटाचा आद्य प्रवाह – पुणे फिल्म अ‍ॅर्काइव्हज"

🔚 निष्कर्ष (Conclusion)
जमशेदजी फ्रामजी मदान हे नाव म्हणजे भारतीय चित्रपट सृष्टीतील एक आधारस्तंभ. त्यांनी सिनेमा हा केवळ करमणूक नसून, तो एक उद्योग, एक कला व एक सामाजिक प्रभावाचे साधन आहे, हे सिद्ध केले.

🙏 समारोप (Final Thought)
"भारतीय चित्रपटसृष्टीतील प्रत्येक पडद्यामागचा झगमगाट, हा जमशेदजींच्या धडपडीचे फळ आहे."

२८ जून हा दिवस भारतीय चित्रपटक्षेत्रासाठी केवळ एक मृत्यूतारीख नाही, तर एक प्रेरणास्त्रोत आहे.
📽� जमशेदजी मदान यांना शतशः नमन! 🙏

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-28.06.2025-शनिवार.
===========================================