राष्ट्रीय सांख्यिकी दिन - २९ जून (२००७)-

[Atul Kaviraje]

NATIONAL STATISTICS DAY OBSERVED (2007)-

राष्ट्रीय सांख्यिकी दिन साजरा केला (२००७)-

In 2007, India observed its first National Statistics Day on June 29, commemorating the birth anniversary of Prof. Prasanta Chandra Mahalanobis, a renowned statistician and founder of the Indian Statistical Institute.

29 जून रोजी साजरा होणाऱ्या राष्ट्रीय सांख्यिकी दिन (२००७) या विषयावर मराठीत संदर्भासहित, उदाहरणांसहित, विश्लेषणात्मक, विस्तृत, आणि चरणवार निबंध सादर करत आहे.

राष्ट्रीय सांख्यिकी दिन - २९ जून (२००७)
(National Statistics Day Observed on 29th June)

परिचय
राष्ट्रीय सांख्यिकी दिन भारतात २९ जून रोजी साजरा केला जातो. या दिवसाचा आरंभ २००७ मध्ये करण्यात आला. याचा उद्देश सांख्यिकीशास्त्राचा महत्त्व लोकांपर्यंत पोहोचवणे आणि या क्षेत्रातील प्रगतीचा उत्सव साजरा करणे हा आहे.
हा दिवस प्रा. प्रसंता चंद्र महालनोबिस यांच्या जयंतीनिमित्त साजरा केला जातो, जे भारतीय सांख्यिकी संस्थेचे संस्थापक आणि भारतातील महान सांख्यिकीशास्त्रज्ञ होते.

📊📅📈🙏

ऐतिहासिक पार्श्वभूमी
भारतात सांख्यिकीशास्त्राचा विकास प्रा. महालनोबिस यांच्या कार्यामुळे झाला. त्यांनी भारतीय राष्ट्रीय सांख्यिकी संस्थेची स्थापना १९३१ मध्ये केली आणि सांख्यिकीला संशोधन व धोरणनिर्मितीमध्ये महत्त्वाचे स्थान दिले.
२००७ मध्ये पहिला राष्ट्रीय सांख्यिकी दिन साजरा होऊन या क्षेत्राचा आदर व्यक्त केला गेला.

राष्ट्रीय सांख्यिकी दिन साजरा होण्याची कारणे
सांख्यिकी क्षेत्राचा महत्त्व वाढवणे

प्रा. महालनोबिस यांच्या कार्याची स्मृती जपणे

सांख्यिकीचे लोकांसमोर महत्त्व उभे करणे

देशाच्या विकासासाठी योग्य आकडेवारीची गरज यावर लक्ष केंद्रित करणे

📉📚🧮

प्रमुख मुद्दे आणि त्यांचे विश्लेषण
मुद्दा   विश्लेषण
प्रा. महालनोबिस यांचे योगदान   त्यांनी सांख्यिकी शास्त्राला भारतात वैज्ञानिक पद्धतीने प्रस्थापित केले, आर्थिक व सामाजिक धोरणांत उपयोगी ठरले.
भारतीय सांख्यिकी संस्थेची भूमिका   संशोधन, आकडेवारी संकलन व विश्लेषणात महत्त्वाची भूमिका बजावते.
राष्ट्रीय सांख्यिकी दिनाचा उपयोग   समाजाला आकडेवारीच्या आधारावर योग्य निर्णय घेण्यास प्रोत्साहित करते.
सांख्यिकीच्या माध्यमातून विकास   शिक्षण, आरोग्य, कृषी, अर्थव्यवस्था अशा क्षेत्रांत सांख्यिकीचा वापर वाढवून देशाचा विकास साधला जातो.

सांख्यिकीचे सामाजिक आणि आर्थिक महत्त्व
सरकारच्या धोरणांची आखणी योग्य आकडेवारीवर आधारित होते.

विकास प्रकल्पांचे परिणाम मोजण्यासाठी सांख्यिकी आवश्यक आहे.

रोजगार, गरिबी निर्मूलन, आरोग्य यांसाठी आकडेवारीचा उपयोग होतो.

विविध क्षेत्रांमध्ये डेटा अनालिसिसद्वारे सुधारणा शक्य होते.

उदाहरण :
प्रा. महालनोबिस यांनी विकसित केलेला 'महालनोबिस अंतर' (Mahalanobis Distance) हा सांख्यिकीतील एक महत्त्वाचा संकल्पना आहे, जो डेटा विश्लेषणात वापरला जातो. यामुळे विविध क्षेत्रांत अचूक विश्लेषण करता येते.

निष्कर्ष
राष्ट्रीय सांख्यिकी दिन हा दिवस आपल्याला सांख्यिकी शास्त्राचे महत्त्व पटवून देतो. प्रा. महालनोबिस यांच्या कार्यामुळे भारतीय सांख्यिकीला जागतिक स्तरावर ओळख मिळाली. आकडेवारीच्या योग्य वापरामुळे शासन धोरणे प्रभावी होतात आणि देशाचा सर्वांगीण विकास साधता येतो.

समारोप
२९ जून रोजी साजरा होणारा राष्ट्रीय सांख्यिकी दिन सांख्यिकीशास्त्राच्या प्रगतीसाठी आणि त्याच्या उपयोगासाठी एक महत्त्वाचा दिवस आहे. हा दिवस लोकांमध्ये जागरूकता वाढवून देशाच्या प्रगतीसाठी आवश्यक असलेल्या आकडेवारीच्या योग्य वापराला चालना देतो.

प्रतीक आणि इमोजी
📊 - आकडेवारी
📈 - विकास
🧮 - गणित व विश्लेषण
📅 - दिनांक
🙏 - श्रद्धांजली

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-29.06.2025-रविवार.
===========================================