✊🏽🌾 संताल बंडाची सुरुवात (३० जून १८५५)-

[Atul Kaviraje]

SANTHAL REBELLION BEGINS (1855)-

संताल बंडाची सुरुवात (१८५५)-

On June 30, 1855, the Santhal Rebellion began in Rajmahal Hills, Bihar. Led by Sidhu and Kanhu Murmu, over 10,000 Santhals rose against the British and local landlords, marking a significant tribal uprising in Indian history.

खाली ३० जून १८५५ रोजी संताल बंडाची सुरुवात या विषयावर मराठीत सखोल आणि अभ्यासपूर्ण निबंध दिला आहे. लेखात संदर्भ, मराठी उदाहरणे, इमोजी, इतिहासातील महत्त्व, आणि मुख्य मुद्द्यांचे विश्लेषण यांचा समावेश आहे.

✊🏽🌾 संताल बंडाची सुरुवात (३० जून १८५५)
(Santhal Rebellion Begins – 30 June 1855)

🧾 परिचय
भारतीय इतिहासातील प्रथम स्वातंत्र्य संग्रामाच्या आधीचा एक मोठा आदिवासी उठाव म्हणजेच संताल बंड (Santhal Rebellion) होय. ३० जून १८५५ रोजी झारखंड आणि बिहारच्या राजमहल टेकड्यांमध्ये याची सुरुवात झाली. हे बंड सिधू व कान्हू मुर्मू या दोन भावांनी नेतृत्व करत ब्रिटीश सत्ताधाऱ्यांप्रती आणि स्थानिक सावकार व जमींदारांच्या अन्यायाविरुद्ध आवाज उठवला होता.

🪶🗡�🌿

📜 ऐतिहासिक पार्श्वभूमी
संथाल जमातीचा पारंपरिक जीवनशैली, जंगलाधारित जीवन व स्वतंत्र अस्तित्व होते.

ईस्ट इंडिया कंपनी, सावकार, जमींदार व पोलिस यांनी एकत्र येऊन संथाल जमातीवर अन्याय, कर आणि शोषण सुरू केले.

संथाल लोकांचे भूमि, हक्क व श्रम लुटले जात होते.

हे दडपण आणि अपमान सहन न करता त्यांनी उठाव केला.

🪓📉🏹

👬 नेतृत्व – सिधू व कान्हू मुर्मू
सिधू मुर्मू आणि कान्हू मुर्मू हे दोघे धाडसी, कर्तबगार आणि क्रांतिकारी संथाल नेते होते.

त्यांनी १०,००० हून अधिक संथाल लोकांना एकत्र करून बंड पुकारले.

त्यांनी 'ब्रिटीश सरकार मान्य नाही!' अशी घोषणा करत राजमहल टेकड्यांत बंडाचे नेतृत्व केले.

👣🪓🔥

📌 मुख्य मुद्दे व त्याचे विश्लेषण

मुख्य मुद्दे   विश्लेषण
आर्थिक शोषण   सावकार व जमींदारांकडून अव्यवस्थित कर्जव्यवस्था व जमीनीची जबरदस्तीने विक्री.
आदिवासी संस्कृतीचा नाश   ब्रिटीशांनी संथाल जमातींचे स्वातंत्र्य व परंपरा पायदळी तुडवली.
सशस्त्र संघर्षाची गरज   तक्रारी ऐकल्या जात नसल्याने बंड हा एकमेव पर्याय होता.
सैन्य आणि शासनाचा दडपशाही   नंतर बंड अत्यंत क्रूरतेने दडपण्यात आले.

🪔 मराठी उदाहरण व संदर्भ
हे बंड जरी झारखंड व बिहारमध्ये झाले, तरी त्याचे पडसाद पुढे भारतभर उमटले.

त्यानंतर १८५७ चा पहिला स्वतंत्रता संग्राम घडला – यामध्ये संथाल बंडाची प्रेरणा होती.

संथाल उठावामुळे इंग्रजांनी झारखंड भागात आदिवासी धोरणे आणि महसूल पद्धती बदलली.

🪵📚⛓️

📈 संताल बंडाचे परिणाम
बंड जरी दडपण्यात आले तरी संथालांनी दाखवलेले धैर्य एक आदर्श ठरले.

ब्रिटिश सरकारने आदिवासी हक्कांचे आणि त्यांच्या समस्यांचे गांभीर्य ओळखले.

यानंतर संथाल परगणा म्हणून एक स्वतंत्र प्रशासकीय विभाग निर्माण झाला.

भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीच्या आधीच एक क्रांतिकारी लढा म्हणून याचे महत्त्व वाढले.

🌿🧠📜

🔚 निष्कर्ष
३० जून १८५५ हा फक्त एक तारीख नाही, तर भारताच्या आदिवासी इतिहासातील शौर्याचा आणि बंडखोरीचा एक तेजस्वी अध्याय आहे. सिधू-कान्हू मुर्मूंनी नेतृत्व करून संथाल जनतेला न्यायासाठी लढण्याची प्रेरणा दिली. या बंडाने ब्रिटीश सत्तेला हादरवून टाकले.

🙏🏽 समारोप
आजही संथाल बंडाचे स्मरण म्हणजे संघर्ष, स्वाभिमान आणि न्यायासाठीचा लढा यांचा प्रेरणादायी ठेवा आहे. सिधू-कान्हू मुर्मू यांना आपण भारतीय स्वातंत्र्य संग्रामातील महान योद्धे म्हणून मान द्यायला हवा. त्यांनी दाखवलेला रस्ता आजही अन्यायाविरुद्ध लढणाऱ्यांसाठी दीपस्तंभ आहे.

📌 प्रतीक / इमोजी अर्थ

इमोजी   अर्थ
🪶   आदिवासी संस्कृती व परंपरा
🗡�   बंड, संघर्ष व शौर्य
🌾   जमीन, शेतकरी व जंगल आधारित जीवन
🔥   क्रांती व लढा
🕯�   स्मरण व श्रद्धांजली

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-30.06.2025-सोमवार.
===========================================