🌼 कान्हा कुठे दिसेना? 🌼

[Atul Kaviraje]

🌼 कान्हा कुठे दिसेना? 🌼

१.
आज "कृष्ण" कसा दिसेना?
आज "मोहन" कुठे सापडेना?
त्याच्यावाचून सुने बाई वाटे,
"कान्हा" झणी समोर ये-ना!

अर्थ: आज कृष्ण (बाळकृष्ण) का दिसत नाही? आज मोहन (कृष्णाचे दुसरे नाव) कुठेच सापडत नाहीये? त्याच्याशिवाय सारे काही सुने (रिकामे) वाटते, कान्हा लवकर माझ्यासमोर ये ना!भाव: यात कृष्णाच्या अनुपस्थितीने भक्ताला (किंवा गौळणीला) वाटणारी तीव्र ओढ आणि व्याकुळता व्यक्त होते.

२.
यमुना तीरावर शोधे त्याला,
कदंब वृक्षाखाली पुकारले त्याला.
गोप सवंगडीही विचारे सारे,
"माझा कन्हैया कुठे गं गवसले?"

अर्थ: मी त्याला यमुना नदीच्या तीरावर शोधते आहे, कदंबाच्या झाडाखाली त्याला हाका मारल्या. त्याचे गोपी आणि मित्रही सारे विचारतात, "माझा कन्हैया कुठे सापडला ग?"
भाव: कृष्णाला सर्वत्र शोधण्याचा प्रयत्न आणि त्याच्या मित्र-मैत्रिणींचीही त्याच्यासाठी असलेली तळमळ दर्शवते.

३.
नंदनवनी खेळायची जागा,
तिथेही नाही माझा बाळ सखा.
बासरीचा सूरही निशब्द झाला,
कृष्णवेडे मन उदासले.

अर्थ: नंदनवनात (सुंदर बागेत), जिथे तो खेळायचा, तिथेही माझा प्रिय बाळमित्र नाही. त्याच्या बासरीचा सूरही शांत झाला आहे, कृष्णासाठी वेडे झालेले मन उदास झाले आहे.भाव: कृष्णाच्या नेहमीच्या लीलास्थळांवर त्याला शोधणे आणि त्याच्या बासरीच्या सुराची अनुपस्थिती जाणवणे, हे मनाची व्यथा वाढवते.

४.
दह्याची शिदोरी तैशीच आहे,
लोणीही त्याला वाट पाहे.
खाऊनी जाई तो लपून छपून,
आज नाही कोणी ते न्याहळू लागून.

अर्थ: दह्याची शिदोरी (प्रवासात खाण्याचे अन्न) तशीच ठेवलेली आहे, लोणीही त्याची वाट पाहत आहे. तो खाऊन लपूनछपून जायचा, पण आज त्याला पाहणारे कोणीच नाही.भाव: कृष्णाच्या आवडत्या पदार्थांची आठवण आणि त्याच्या खोड्यांची उणीव यात प्रकर्षाने जाणवते.

५.
डोळ्यात माझ्या पाणी तरळे,
जीवा लागली रे व्याकुळता फार.
कधी देशील दर्शन तू मला,
भेटीसाठी आतुर झाला जीव माझा.

अर्थ: माझ्या डोळ्यात पाणी तरळत आहे, जीवाला खूप व्याकुळता लागली आहे. कधी दर्शन देशील तू मला? भेटीसाठी माझा जीव खूप आतुर झाला आहे.भाव: भक्ताची कृष्णाला भेटण्याची तीव्र इच्छा आणि त्याच्या विरहातील अश्रूंचे वर्णन.

६.
राधेच्याही मनात हुरहूर लागे,
गोपीही त्याच्या आठवणीत जागे.
मोरपीस डोले, बासरी रुसली,
"कान्हा" विना वृंदावन उदासली.

अर्थ: राधेच्याही मनात हुरहूर लागली आहे (अस्वस्थता), गोपीही त्याच्या आठवणीत जाग्या आहेत. त्याचे मोरपीस डुलते, पण बासरी रुसली आहे (वाजत नाहीये), कान्हाशिवाय वृंदावन उदास झाले आहे.भाव: राधा आणि गोपींचीही कृष्णासाठीची तळमळ, तसेच वृंदावनातील निर्जीव वस्तूंनाही त्याची आठवण येणे.

७.
येई रे "मोहन", येई रे "हरी",
तुझ्याविना आम्हाला नाही गती खरी.
जीवनात तूच माझा आधार खरा,
"भक्तीने" पुकारी "कृष्ण" सावरा.

अर्थ: ये रे मोहन, ये रे हरी (कृष्णाची नावे), तुझ्याशिवाय आम्हाला खरी गती नाही (आमचे जीवन व्यर्थ आहे). जीवनात तूच माझा खरा आधार आहेस, मी भक्तीने तुला पुकारते, हे कृष्णा, आम्हाला सांभाळ.भाव: कृष्णाला परत येण्याची विनंती आणि त्यालाच जीवनाचा खरा आधार मानणे, ही भक्तीची पराकाष्ठा आहे.

🌅 प्रतीके आणि इमोजी (Symbols & Emojis):

🥺 व्याकुळता (Longing): कृष्णाच्या अनुपस्थितीची तीव्र भावना.

💧 अश्रू (Tears): विरहामुळे येणारे पाणी.

🌿 वृंदावन (Vrindavan): कृष्णाच्या लीलांचे पवित्र स्थान.

🎶 शांत बासरी (Silent Flute): कृष्णाच्या संगीताची अनुपस्थिती.

💖 प्रेम (Love): कृष्णाप्रतीचे निस्वार्थ प्रेम.

🙏 भक्ती (Devotion): कृष्णाला आधारासाठी पुकारणे.

🌞 आशा (Hope): कृष्णाच्या दर्शनाची अपेक्षा.

😔 उदासी (Sadness): कृष्णाशिवाय वाटणारी पोकळी.

🧾 इमोजी सारांश (Emoji Summary):
या कवितेत 🥺 व्याकुळ मन 💧 अश्रूंनी भरले आहे, कारण 🌿 वृंदावन 🎶 शांत बासरीमुळे 😔 उदास झाले आहे. 💖 प्रेम आणि 🙏 भक्तीने, जीवनात 🌞 आशेसाठी कान्हाचा आधार मागितला आहे.

--अतुल परब
--दिनांक-05.07.2025-शनिवार.   
===========================================