मुघलांची मोहर: सुरतेची नवी पहाट (सुरतची नवीन सकाळ) 👑

[Atul Kaviraje]

FIRST MUGHAL MARITIME CUSTOM POST SET UP IN SURAT – 8TH JULY 1625-

मुघल साम्राज्याच्या समुद्री महसूल चौकीची स्थापना सुरतमध्ये – ८ जुलै १६२५-

Controlled maritime trade under Mughal administration.

येथे ८ जुलै १६२५ रोजी सुरतमध्ये मुघल साम्राज्याच्या पहिल्या समुद्री महसूल चौकीची स्थापना (First Mughal Maritime Custom Post in Surat) या ऐतिहासिक घटनेवर आधारित एक दीर्घ मराठी कविता दिली आहे, सोबत प्रत्येक कडव्याचा अर्थ आणि एकूण कवितेचा सारांश.

मुघलांची मोहर: सुरतेची नवी पहाट (सुरतची नवीन सकाळ) 👑

१. काळ होता तो सोळाशे पंचवीस, 🗓�
जुलैची ती आठवी तिथी, मुघलांचा आदेश.
सुरतेच्या किनाऱ्यावर, नवा अध्याय सुरु, 🌊
समुद्री व्यापारावर, नियंत्रण आले सुरू. ⚖️

अर्थ: तो काळ १६२५ सालचा होता, जुलै महिन्याची ती आठ तारीख होती, आणि तो मुघल बादशहाचा आदेश होता. सुरतच्या किनाऱ्यावर एक नवीन अध्याय सुरू झाला, जिथे समुद्री व्यापारावर नियंत्रण आणायला सुरुवात झाली.

२. दिल्लीहून निघाला, हुकूम बादशाहीचा, 📜
**सुरतेला दिले महत्त्व, तो होता त्यांचा. **
व्यापारी मार्गांवर, होती त्यांची नजर, 👀
महसूल वाढवण्या, बांधली नवी चौकी सर. 💰

अर्थ: दिल्लीहून बादशहाचा हुकूम निघाला, ज्याने सुरतेला महत्त्व दिले. व्यापारी मार्गांवर त्यांची नजर होती, आणि महसूल वाढवण्यासाठी त्यांनी एक नवीन चौकी बांधली.

३. सुरत होते बंदर, जगभरातून येती जहाजे, 🚢
वस्तूंचा व्यापार चाले, अनेक देशांचे राजे.
मसाले, रेशीम, कापूस, कितीतरी जिन्नस, ✨
मुघलांनी पाहिले येथे, मोठ्या कमाईचे रहस्य. 💎

अर्थ: सुरत हे एक महत्त्वाचे बंदर होते, जिथे जगभरातून जहाजे येत असत. वस्तूंचा व्यापार चाले, ज्यात अनेक देशांचे राजे भाग घेत असत. मसाले, रेशीम, कापूस असे कितीतरी प्रकारचे जिन्नस इथे होते. मुघलांनी येथे मोठ्या कमाईचे रहस्य पाहिले.

४. जकात नाका बनला, कायद्याचा आधार, 🏛�
प्रत्येक जहाजाला आता, द्यावा लागे कर.
पारपत्र आणि नोंदी, काटेकोर तपासणी, ✅
मुघलांच्या प्रशासनाची, ती होती एक निशाणी. ✍️

अर्थ: ती जागा आता एक जकात नाका (सीमाशुल्क चौकी) बनली होती, कायद्याचा आधार घेऊन. प्रत्येक जहाजाला आता कर द्यावा लागत होता. पारपत्र (पासपोर्ट) आणि नोंदींची काटेकोर तपासणी केली जात होती, ती मुघलांच्या प्रशासनाची एक ओळख होती.

५. पोर्तुगीज, डच, इंग्रज, सारेच होते व्यापारी, 🤝
आता मुघलांच्या नियमांनी, वाढली त्यांची जबाबदारी.
समुद्रातून येणारा माल, त्याची होई मोजणी, 📏
राज्याच्या तिजोरीत, भरभरून येई कमाई. 💸

अर्थ: पोर्तुगीज, डच, इंग्रज हे सर्व व्यापारी तिथे होते. आता मुघलांच्या नियमांमुळे त्यांची जबाबदारी वाढली. समुद्रातून येणाऱ्या मालाची मोजणी केली जात होती, आणि राज्याच्या तिजोरीत भरपूर कमाई येत होती.

६. शांतता आणि सुव्यवस्था, होती त्यांची मुख्य ध्येय, 🕊�
व्यापार वाढावा हाच, होता त्यांचा अभिप्राय.
सुरत बनले महत्त्वाचे, मुघलांचे केंद्र ते, 🌆
समुद्री व्यापाराची, पकड होती इथे. 💪

अर्थ: शांतता आणि सुव्यवस्था राखणे हे त्यांचे मुख्य ध्येय होते. व्यापार वाढावा हेच त्यांचे मत होते. सुरत मुघलांचे एक महत्त्वाचे केंद्र बनले, जिथे त्यांच्या समुद्री व्यापारावर मजबूत पकड होती.

७. इतिहासाच्या पानांवर, कोरले गेले नाव, 📚
८ जुलै १६२५, मुघलांचा नवा ठाव.
सुरतेच्या वैभवाला, दिली नवी दिशा, 🌟
व्यापारी सत्तेची, ती होती नवी निशा. 🚀

अर्थ: इतिहासाच्या पानांवर त्याचे नाव कोरले गेले, ८ जुलै १६२५ रोजी मुघलांनी एक नवीन स्थान मिळवले. सुरतच्या वैभवाला एक नवीन दिशा मिळाली, ती त्यांच्या व्यापारी सत्तेची नवीन ओळख होती.

कविता सारांश (Emoji Saranash):
८ जुलै १६२५ 🗓� रोजी मुघल बादशहाने 👑 सुरत 🌇 मध्ये आपली पहिली समुद्री 🌊 जकात चौकी 📦 स्थापन केली. दिल्लीतून 🕌 आलेला हा आदेश 📜, समुद्री व्यापारावर 🚢 नियंत्रण आणण्यासाठी ⚖️ होता. सुरतच्या समृद्ध बंदरात 🏞� मसाल्यांपासून 🌶� कापडांपर्यंत 👗 अनेक वस्तूंचा व्यापार चाले. जकात नाका 🛂, जिथे प्रत्येक जहाजाला ⚓ कर 💰 भरावा लागे, त्यामुळे राज्याच्या तिजोरीत 💸 भरभराट झाली. पोर्तुगीज 🇵🇹, डच 🇳🇱, इंग्रज 🇬🇧 यांसारख्या व्यापाऱ्यांवर 🤝 आता मुघलांचे नियम 📜 लागू झाले. शांतता 🕊� आणि व्यापार वाढवणे 📈 हे त्यांचे मुख्य ध्येय होते, ज्यामुळे सुरत 🌆 हे मुघलांचे एक महत्त्वाचे व्यापारी केंद्र 🌟 बनले. हा दिवस 🗓� सुरतच्या इतिहासातील 📚 एक महत्त्वाचा मैलाचा दगड 📍 ठरला.

--अतुल परब
--दिनांक-08.07.2025-मंगळवार.
===========================================