1 ऑगस्ट, 2025: लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक पुण्यतिथी-

[Atul Kaviraje]

लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक पुण्यतिथी-

1 ऑगस्ट, 2025: लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक पुण्यतिथी-

आज, 1 ऑगस्ट, 2025, शुक्रवार हा दिवस भारताचे एक महान सुपुत्र, लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक यांच्या पुण्यतिथीचा आहे. हा दिवस आपल्याला त्यांच्या असाधारण योगदानाची, त्यांच्या त्यागाची आणि त्यांच्या दूरदृष्टीची आठवण करून देतो. टिळकजी असे स्वातंत्र्यसेनानी होते ज्यांनी 'स्वराज्य माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणि तो मी मिळवणारच' हा नारा देऊन भारतीय स्वातंत्र्यसंग्रामात नवीन चैतन्य निर्माण केले. चला, त्यांच्या जीवन आणि कार्याचे महत्त्व सविस्तरपणे समजून घेऊया. 🙏🇮🇳

या दिवसाचे महत्त्व आणि भक्तिभावपूर्ण विवेचन (10 प्रमुख मुद्दे)

लोकमान्य टिळकांचा परिचय: 🧠
बाळ गंगाधर टिळकांचा जन्म 23 जुलै, 1856 रोजी महाराष्ट्रातील रत्नागिरी येथे झाला होता. ते एक शिक्षक, समाजसुधारक, वकील, राष्ट्रवादी आणि भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीतील एक प्रमुख नेते होते. त्यांना 'लोकमान्य' ही पदवी मिळाली, ज्याचा अर्थ "लोकांनी स्वीकारलेला नेता" असा आहे.

'स्वराज्या'चा उद्घोष: ✊
टिळकजींनी सर्वप्रथम पूर्ण स्वराज्याची मागणी केली होती, जेव्हा भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस अजूनही ब्रिटिश शासनाखाली स्वशासनाची मागणी करत होती. त्यांचे प्रसिद्ध घोषणावाक्य "स्वराज्य माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणि तो मी मिळवणारच!" भारतीयांच्या मनात स्वातंत्र्याची ज्योत पेटवणारे सर्वात शक्तिशाली मंत्र बनले. हे घोषणावाक्य आजही आपल्याला प्रेरणा देते.

शैक्षणिक आणि सामाजिक योगदान: 📚
टिळकजींनी शिक्षण क्षेत्रातही महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. त्यांनी डेक्कन एज्युकेशन सोसायटीची स्थापना केली, ज्याने फर्ग्युसन कॉलेजसारख्या प्रतिष्ठित संस्थांना जन्म दिला. ते सामाजिक कुप्रथांचे विरोधक होते आणि विधवा पुनर्विवाह तसेच बालविवाहाच्या विरोधात सक्रिय होते. त्यांचे मत होते की समाजसुधारेशिवाय राष्ट्रनिर्माण शक्य नाही.

केसरी आणि मराठा वर्तमानपत्रे: 📰
त्यांनी 'केसरी' (मराठीमध्ये) आणि 'मराठा' (इंग्रजीमध्ये) अशी दोन वर्तमानपत्रे सुरू केली. या पत्रांद्वारे त्यांनी ब्रिटिश धोरणांवर टीका केली आणि राष्ट्रवादाच्या भावनेचा प्रसार केला. ही वर्तमानपत्रे स्वातंत्र्यसंग्रामात जनजागृतीचे शक्तिशाली माध्यम बनली.

गणेशोत्सव आणि शिवाजी जयंतीचे पुनरुज्जीवन: 🥁
टिळकजींनी गणेशोत्सव आणि शिवाजी जयंतीसारख्या सार्वजनिक उत्सवांना पुनर्जीवित केले. यांचा उद्देश लोकांना एकत्र आणणे, त्यांच्यात एकतेची भावना जागृत करणे आणि ब्रिटिश शासनाविरुद्ध एकवटणे हा होता. हे उत्सव सांस्कृतिक राष्ट्रवादाचे प्रतीक बनले.

कारावास आणि 'गीता रहस्य': ⛓️
ब्रिटिश सरकारने त्यांना अनेक वेळा अटक करून मंडाले (ब्रह्मदेश) तुरुंगात पाठवले. याच कारावासादरम्यान त्यांनी त्यांचे प्रसिद्ध पुस्तक 'गीता रहस्य' लिहिले, ज्यात त्यांनी कर्मयोगाच्या सिद्धांताची व्याख्या केली. हे पुस्तक भारतीय दर्शन आणि स्वातंत्र्यसंग्रामासाठी एक महत्त्वाचे प्रेरणास्थान बनले.

नरम दल आणि गरम दल: ⚖️
टिळकजी भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसमधील 'गरम दला'च्या प्रमुख नेत्यांपैकी एक होते, जे लाला लजपत राय आणि बिपिन चंद्र पाल (लाल-बाल-पाल) यांच्यासोबत मिळून ब्रिटिश धोरणांविरुद्ध अधिक स्पष्ट आणि आक्रमक भूमिका घेण्याच्या बाजूने होते. त्यांनी नरम दलाच्या 'याचना' करण्याच्या धोरणाला विरोध केला.

दूरदृष्टी आणि बलिदान: 🕊�
टिळकजींनी भारताच्या स्वातंत्र्यासाठी आपले संपूर्ण जीवन समर्पित केले. त्यांनी राष्ट्रवाद, स्वशासन आणि जन-जागृतीचा पाया रचला. त्यांची दूरदृष्टी आणि बलिदान यांनी येणाऱ्या पिढ्यांतील स्वातंत्र्यसैनिकांना प्रेरणा दिली.

आधुनिक भारताचे निर्माता: 🏗�
टिळकजींना आधुनिक भारताच्या निर्मात्यांपैकी एक मानले जाते. त्यांनी केवळ राजकीय स्वातंत्र्यासाठी संघर्ष केला नाही, तर समाज, शिक्षण आणि संस्कृतीच्या उन्नतीसाठीही काम केले. त्यांचे योगदान बहुआयामी होते.

स्मरण आणि प्रेरणा: 🌟
आज त्यांच्या पुण्यतिथीनिमित्त, आपण त्यांना आदरांजली अर्पण करतो आणि त्यांच्या आदर्शांना आठवतो. त्यांचे जीवन आपल्याला शिकवते की निःस्वार्थ सेवा, दृढ संकल्प आणि राष्ट्रप्रेम हेच कोणत्याही महान उद्दिष्ट साध्य करण्याची गुरुकिल्ली आहे. त्यांची विरासत आपल्याला नेहमीच प्रेरित करत राहील.

इमोजी सारांश:
लोकमान्य टिळक पुण्यतिथी 🕊�🇮🇳। स्वराज्याचा नारा ✊। शिक्षणतज्ञ 📚, पत्रकार 📰। गणेशोत्सव 🥁, शिवाजी जयंती 🎉। 'गीता रहस्य' 🧠। निःस्वार्थ सेवा आणि प्रेरणा ✨।

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-01.08.2025-शुक्रवार.
===========================================