भारताचे स्वावलंबनाच्या दिशेने पाऊल- आत्मनिर्भरतेच्या दिशेने भारताचे पाऊल-1-

[Atul Kaviraje]

भारताचे स्वावलंबनाच्या दिशेने पाऊल-

आत्मनिर्भरतेच्या दिशेने भारताचे पाऊल-

भारत, आपला समृद्ध वारसा आणि प्रचंड क्षमतांसह, आत्मनिर्भरतेच्या दिशेने एका महत्त्वाच्या प्रवासावर आहे. हे केवळ आर्थिक स्वातंत्र्य मिळवण्यापेक्षा अधिक आहे; हे राष्ट्रीय अभिमान, नवोपक्रम आणि जागतिक नेतृत्वाची भावना जागृत करण्याचे एक आंदोलन आहे. या लेखात आपण भारताच्या या महत्त्वाकांक्षी उद्दिष्टाच्या दिशेने उचललेल्या विविध पावलांवर सविस्तर चर्चा करू, उदाहरणे, प्रतीके आणि इमोजीसह.

1. 'आत्मनिर्भर भारत' अभियानाचा शुभारंभ 🚀🇮🇳 (मिशन)
'आत्मनिर्भर भारत' अभियान पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 2020 मध्ये सुरू केले होते. याचा मुख्य उद्देश भारताला जागतिक पुरवठा साखळीत एक महत्त्वाचा खेळाडू बनवणे आणि विविध क्षेत्रांमध्ये आपली क्षमता मजबूत करणे हा आहे. हे अभियान भारताला आयातीवरील अवलंबित्व कमी करण्यास आणि देशांतर्गत उत्पादनाला चालना देण्यासाठी प्रोत्साहित करते.

उदाहरण: कोविड-19 महामारीच्या काळात, भारताने वैयक्तिक संरक्षण उपकरणे (PPE) किट आणि व्हेंटिलेटरचे मोठ्या प्रमाणावर उत्पादन सुरू केले, जे पूर्वी आयात केले जात होते.

2. उत्पादन क्षेत्राला प्रोत्साहन (मेक इन इंडिया) 🏭🛠� (उत्पादन)
'मेक इन इंडिया' उपक्रम आत्मनिर्भरतेचा पाया आहे. याचा उद्देश भारताला एक जागतिक उत्पादन केंद्र बनवणे हा आहे. सरकारने परदेशी गुंतवणूक आकर्षित करण्यासाठी आणि देशांतर्गत उद्योगांना प्रोत्साहन देण्यासाठी अनेक धोरणे लागू केली आहेत, ज्यामुळे रोजगाराच्या संधीही निर्माण झाल्या आहेत.

उदाहरण: संरक्षण क्षेत्रात, भारत आता अनेक लष्करी उपकरणे आणि शस्त्रे देशातच बनवत आहे, ज्यामुळे आयातीत घट झाली आहे आणि निर्यात वाढली आहे.

3. नवोपक्रम आणि संशोधन व विकासावर भर 🔬💡 (नवोपक्रम)
आत्मनिर्भरतेसाठी नवोपक्रम आणि संशोधन महत्त्वाचे आहेत. सरकारने स्टार्ट-अप परिसंस्थेला बळकट करण्यासाठी आणि वैज्ञानिक संशोधनाला चालना देण्यासाठी अनेक पावले उचलली आहेत. याचा उद्देश नवीन तंत्रज्ञान विकसित करणे आणि सध्याच्या समस्यांवर स्थानिक उपाय शोधणे हा आहे.

उदाहरण: भारतीय वैज्ञानिकांनी कमी खर्चाच्या टेस्ट किट आणि लसी विकसित केल्या आहेत, ज्यामुळे देशाची आरोग्य सुरक्षा मजबूत झाली आहे.

4. डिजिटल इंडिया उपक्रम 💻📱 (डिजिटायझेशन)
डिजिटल इंडिया अभियानाने देशाला डिजिटलदृष्ट्या सशक्त समाज आणि ज्ञान अर्थव्यवस्थेत रूपांतरित करण्यास मदत केली आहे. हे विविध सरकारी सेवा ऑनलाइन उपलब्ध करून देते, भ्रष्टाचार कमी करते आणि डिजिटल साक्षरतेला चालना देते.

उदाहरण: यूपीआय (UPI) पेमेंट प्रणालीने भारतात डिजिटल व्यवहारांमध्ये क्रांती घडवून आणली आहे, ज्यामुळे रोख रकमेवरील अवलंबित्व कमी झाले आहे.

5. कृषी क्षेत्रात आत्मनिर्भरता 🚜🌾 (शेती)
भारत एक कृषीप्रधान देश आहे आणि कृषी क्षेत्रात आत्मनिर्भरता देशाच्या अन्नसुरक्षेसाठी महत्त्वाची आहे. सरकारने शेतकऱ्यांचे सक्षमीकरण करण्यासाठी, कृषी उत्पादन वाढवण्यासाठी आणि पीक विविधता वाढवण्यासाठी अनेक योजना सुरू केल्या आहेत.

उदाहरण: प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी (PM-KISAN) आणि मृदा आरोग्य कार्ड योजना यांसारख्या विविध सरकारी योजनांनी शेतकऱ्यांचे उत्पन्न आणि उत्पादकतेत सुधारणा केली आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-01.08.2025-शुक्रवार.
===========================================