पृथ्वीवरील सर्वात उंच शिखर - माउंट एव्हरेस्ट ⛰️

[Atul Kaviraje]

तथ्यांचे ज्ञान: पृथ्वीवरील सर्वात उंच शिखर - माउंट एव्हरेस्ट ⛰️

माउंट एव्हरेस्ट, ज्याला नेपाळमध्ये सागरमाथा आणि तिबेटमध्ये चोमोलुंगमा म्हणून ओळखले जाते, हे निःसंशयपणे पृथ्वीवरील सर्वात उंच शिखर आहे. हे केवळ एक भौगोलिक सत्य नसून, मानवी धैर्य, दृढनिश्चय आणि निसर्गाच्या विशालतेचे प्रतीक देखील आहे. त्याची भव्यता आणि आव्हानात्मक परिस्थिती जगभरातील गिर्यारोहकांसाठी एक अद्वितीय उद्दिष्ट बनवते. चला, या अद्भुत पर्वताविषयी 10 प्रमुख मुद्यांमध्ये सविस्तर जाणून घेऊया.

1. भौगोलिक स्थान आणि उंची 🌍
माउंट एव्हरेस्ट हिमालय पर्वतरांगेत स्थित आहे. हे नेपाळ आणि चीन (तिबेट) यांच्या सीमेवर आहे. त्याची अधिकृत उंची 8,848.86 मीटर (सुमारे 29,032 फूट) आहे. ही उंची चीन आणि नेपाळने मिळून 2020 मध्ये मोजली आणि त्याची पुष्टी केली.

2. सागरमाथा आणि चोमोलुंगमा 🗺�
नेपाळमध्ये, याला 'सागरमाथा' म्हणतात, ज्याचा अर्थ आहे 'आकाशाचा मुकुट'। तिबेटमध्ये, याला 'चोमोलुंगमा' म्हणतात, ज्याचा अर्थ आहे 'पर्वतांची देवी माता'। ही नावे स्थानिक लोकांचा या पर्वताप्रती असलेला आदर आणि श्रद्धा दर्शवतात.

3. गिर्यारोहणाचे आव्हान 🏔�
एव्हरेस्टवर चढणे अत्यंत धोकादायक आहे. येथील कमी ऑक्सिजन, प्रचंड थंडी, जोरदार वारे आणि अचानक येणारी वादळे गिर्यारोहकांसाठी सर्वात मोठी आव्हाने आहेत. याला 'डेथ झोन' (Death Zone) असेही म्हणतात, जिथे ऑक्सिजनची पातळी खूप कमी असते.

4. पहिले यशस्वी चढाई 🧗
माउंट एव्हरेस्टवर सर्वात आधी 29 मे 1953 रोजी न्यूझीलंडचे सर एडमंड हिलरी आणि नेपाळचे तेनझिंग नोर्गे शेर्पा यांनी यशस्वीपणे पाऊल ठेवले. ही मानवी इतिहासातील एक महत्त्वाची उपलब्धी होती, ज्याने जगाला प्रेरणा दिली.

5. प्लेट टेक्टोनिक्सचा परिणाम 💥
वैज्ञानिकांचे म्हणणे आहे की एव्हरेस्टची निर्मिती लाखो वर्षांपूर्वी भारतीय आणि युरेशियन प्लेट्सच्या टकरीमुळे झाली होती. या प्लेट्स आजही एकमेकांवर आदळत आहेत, ज्यामुळे हिमालय पर्वतरांग आणि एव्हरेस्टची उंची दरवर्षी थोडी-थोडी वाढत आहे.

6. हवामान आणि ऋतू ❄️
एव्हरेस्टवरील हवामान अत्यंत कठोर असते. इथे तापमान शून्यपेक्षा 60 अंश सेल्सियस खाली जाऊ शकते. जोरदार वारे 200 किलोमीटर प्रति तासपेक्षा जास्त वेगाने वाहतात. चढाईसाठी सर्वात योग्य काळ वसंत ऋतू (मार्च ते मे) आणि शरद ऋतू (सप्टेंबर ते नोव्हेंबर) असतो.

7. जीव आणि वनस्पती 🌲
इतक्या उंचीवर फार कमी जीव आणि वनस्पती आढळतात. काही लहान कीटक, कोळी आणि लाइकेन इथे जगू शकतात. खालच्या उतारांवर रोडोडेंड्रॉन आणि काही इतर वनस्पती दिसू शकतात.

8. एव्हरेस्टशी संबंधित विक्रम 🏆
एव्हरेस्टवर अनेक विक्रम केले गेले आहेत. जसे की, सर्वात जास्त वेळा चढाई करण्याचा विक्रम, सर्वात कमी वयात चढाई करण्याचा विक्रम आणि ऑक्सिजनशिवाय चढाई करण्याचा विक्रम. हे विक्रम मानवी क्षमतेच्या मर्यादा दर्शवतात.

9. पर्यावरणीय आव्हाने 🗑�
गिर्यारोहणामुळे एव्हरेस्टवर प्लास्टिक, ऑक्सिजन सिलिंडर आणि इतर कचऱ्याचा ढिग साठला आहे. याला स्वच्छ करण्यासाठी अनेक मोहिम राबवल्या गेल्या आहेत, जे त्याच्या नाजूक पर्यावरणाला वाचवण्याचा प्रयत्न करत आहेत.

10. आध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व 🙏
एव्हरेस्ट केवळ एक डोंगर नसून, एक पवित्र स्थान देखील आहे. हे स्थानिक शेर्पा लोकांसाठी एक पूजनीय ठिकाण आहे. ते याला 'देवी माता' मानतात आणि चढाईपूर्वी त्याची पूजा करतात.

संक्षेप 📝
माउंट एव्हरेस्ट ➡️ सर्वात उंच शिखर, नेपाळ आणि तिबेटची सीमा, 8,848.86 मी., सागरमाथा-चोमोलुंगमा, गिर्यारोहणाचे आव्हान। 🏔� (Highest mountain, Nepal-Tibet border, 8,848.86m, Sagarmatha-Chomolungma, mountaineering challenge)

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-06.08.2025-बुधवार.
===========================================