संत सेना महाराज-पाहिला संताचा दरबार-2

[Atul Kaviraje]

                          "संत चरित्र"
                         ------------

        संत सेना महाराज-

३. 'जागोजागी भजन-कीर्तन, चालला भक्तीचा यज्ञ'

अर्थ: जागोजागी भजन-कीर्तन सुरू होते आणि त्यामुळे भक्तीचा यज्ञ सुरू होतो.

विवेचन: या ओळीत वारीला एका मोठ्या 'यज्ञाची' उपमा दिली आहे. यज्ञ म्हणजे केवळ अग्नीमध्ये आहुती देणे नव्हे, तर ते एक पवित्र कार्य आहे, ज्यातून समाजाचे कल्याण होते. त्याचप्रमाणे वारीमध्ये जागोजागी होणारे भजन, कीर्तन, प्रवचन हे केवळ मनोरंजनाचे साधन नसून, ते एक आध्यात्मिक यज्ञ आहे. या यज्ञात प्रत्येक वारकरी आपल्या अहंकाराची, द्वेषाची आणि स्वार्थाची आहुती देतो आणि त्यातून प्रेम, शांती आणि भक्तीची निर्मिती होते. या भक्तीच्या यज्ञातून समाजाला सकारात्मक ऊर्जा मिळते आणि नैतिक मूल्यांची पुनर्स्थापना होते.

उदाहरण: जसे एका मोठ्या सार्वजनिक कार्यात अनेक लोक एकत्र येऊन काम करतात, त्याचप्रमाणे वारीमध्ये प्रत्येक वारकरी भजन-कीर्तनात सहभागी होऊन या भक्तीच्या यज्ञात आपले योगदान देतो.

४. 'सेना म्हणे पंढरीराया, तुझीच ही माया'

अर्थ: संत सेना महाराज म्हणतात की, हे पंढरीराया, हे सर्व तुझ्याच मायेमुळे घडले आहे.

विवेचन: या ओळीतून संत सेना महाराज त्यांची नम्रता आणि शरणागती व्यक्त करतात. इतके भव्य दिव्य दृश्य पाहिल्यानंतर, ते त्याचे श्रेय स्वतःला किंवा इतर कोणालाही देत नाहीत. ते म्हणतात की, हे सर्व तुझ्याच 'मायेमुळे' शक्य झाले आहे. येथे माया म्हणजे भ्रम नव्हे, तर ती विठ्ठलाची अलौकिक शक्ती आहे, जी सर्वांना एकत्र आणते आणि भक्तीच्या मार्गावर चालवते. संत सेना महाराज सांगतात की, हे सर्व भव्य आयोजन आणि त्यामागील भक्तीचे रहस्य विठ्ठलाच्या इच्छेशिवाय शक्य नाही. ही शरणागती हीच भक्तीची खरी ओळख आहे, जिथे भक्त स्वतःला पूर्णपणे देवाच्या इच्छेवर सोडून देतो.

उदाहरण: जसे एखादा कलाकार सुंदर कलाकृती तयार करतो, पण त्याचे श्रेय तो आपल्या गुरुला देतो, त्याचप्रमाणे संत सेना महाराज या भव्य भक्तीच्या सोहळ्याचे श्रेय विठ्ठलाला देतात.

समारोप आणि निष्कर्ष
'पाहिला संतांचा मेळा, दिंड्या पताकांचा भार' या अभंगातून संत सेना महाराजांनी केवळ पंढरपूरच्या वारीचे वर्णन केले नाही, तर त्यामागील आध्यात्मिक आणि सामाजिक मूल्यांचाही सखोल विचार मांडला आहे. हा अभंग आपल्याला हे शिकवतो की, खरी भक्ती ही सामूहिक आणि सर्वांना एकत्र आणणारी असते. वारी हे केवळ एक धार्मिक कार्य नाही, तर तो एक सामाजिक सोहळा आहे, जिथे सर्व लोक एकत्र येऊन समतेचा आणि प्रेमाचा संदेश देतात.

या अभंगाचा निष्कर्ष असा आहे की, विठ्ठलाच्या नामामध्ये अपार शक्ती आहे. जेव्हा ही शक्ती सामूहिक स्वरूपात प्रकट होते, तेव्हा ती समाजाला आणि व्यक्तीलाही शुद्ध करते. संत सेना महाराज सांगतात की, वारी ही केवळ एक यात्रा नाही, तर ती एक आध्यात्मिक साधना आहे, ज्यामुळे व्यक्तीचे जीवन उन्नत होते आणि त्याला परमार्थाचा मार्ग सापडतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-10.08.2025-रविवार.
===========================================