पिंगली वेंकय्या: भारतीय राष्ट्रध्वजाचे शिल्पकार-3-🇮🇳🚩🎨👨‍🎨📖🤝✨🌱🕊️🦁 चक्र

[Atul Kaviraje]

Pingali Venkayya - August 12, 1876 (Designer of the Indian National Flag)

पिंगली वेंकय्या: भारतीय राष्ट्रध्वजाचे शिल्पकार-

६. महात्मा गांधींशी भेट आणि ध्वजाची संकल्पना (Meeting with Mahatma Gandhi and the Flag Concept)
१९२१ मध्ये, विजयवाडा येथे झालेल्या अखिल भारतीय काँग्रेस समितीच्या अधिवेशनात पिंगली वेंकय्या यांनी महात्मा गांधींची भेट घेतली. त्यावेळी त्यांनी स्वतः तयार केलेला लाल आणि हिरव्या रंगांचा ध्वज गांधीजींना सादर केला. लाल रंग हिंदूंचे आणि हिरवा रंग मुस्लिमांचे प्रतिनिधित्व करत होता. गांधीजींनी या ध्वजात शांतता आणि प्रगतीचे प्रतीक म्हणून मध्यभागी एक पांढरा पट्टा आणि चरखा (spinning wheel) जोडण्याची सूचना केली.  चरखा हा स्वदेशी, स्वावलंबन आणि आत्मनिर्भरतेचे प्रतीक होता.

७. अंतिम डिझाइन आणि त्याचे महत्त्व (Final Design and its Significance)
गांधीजींच्या सूचनेनुसार, वेंकय्या यांनी ध्वजात बदल केले. केशरी, पांढरा आणि हिरवा हे तीन रंग आणि मध्यभागी चरखा असलेला ध्वज तयार झाला.

केशरी (Saffron): त्याग, शौर्य आणि निस्वार्थ भावनेचे प्रतीक.

पांढरा (White): सत्य, शांतता आणि शुद्धतेचे प्रतीक.

हिरवा (Green): समृद्धी, विश्वास आणि विकासाचे प्रतीक.
कालांतराने, चरख्याऐवजी अशोक चक्र (Ashoka Chakra) स्वीकारण्यात आले, जे प्रगती, धर्म आणि कायद्याचे प्रतीक आहे. २२ जुलै १९४७ रोजी संविधान सभेने या ध्वजाला भारताचा अधिकृत राष्ट्रध्वज म्हणून मान्यता दिली.

८. ऐतिहासिक महत्त्व (Historical Significance)
पिंगली वेंकय्या यांनी डिझाइन केलेला राष्ट्रध्वज हा केवळ एक कापडाचा तुकडा नाही, तर तो भारताच्या स्वातंत्र्य संग्रामाचा, त्यागाचा आणि एकतेचा साक्षीदार आहे. या ध्वजाने लाखो भारतीयांना एकत्र आणले, त्यांना स्वातंत्र्यासाठी लढण्याची प्रेरणा दिली. प्रत्येक स्वातंत्र्यसैनिकाच्या मनात या ध्वजाबद्दल आदर आणि अभिमान होता. हा ध्वज भारताच्या सार्वभौमत्वाचे आणि लोकशाही मूल्यांचे प्रतीक बनला.

९. नंतरचे जीवन आणि उपेक्षा (Later Life and Neglect)
दुर्दैवाने, ज्या व्यक्तीने भारताला त्याची सर्वात महत्त्वाची ओळख दिली, त्या पिंगली वेंकय्या यांना त्यांच्या हयातीत म्हणावा तसा सन्मान मिळाला नाही. त्यांचे नंतरचे जीवन आर्थिक अडचणीत गेले आणि त्यांना अनेकदा उपेक्षेचा सामना करावा लागला. १९६३ मध्ये त्यांचे निधन झाले. त्यांच्या योगदानाची खरी किंमत त्यांना त्यांच्या हयातीत मिळाली नाही, ही एक खेदजनक बाब आहे.

१०. निष्कर्ष आणि समारोप (Conclusion and Summary)
पिंगली वेंकय्या हे एक दूरदृष्टीचे आणि निस्वार्थ देशभक्त होते. त्यांनी भारताला एक असा ध्वज दिला, जो आज जगातील सर्वात प्रतिष्ठित ध्वजांपैकी एक आहे. त्यांच्या कार्यामुळे भारताला एक राष्ट्रीय ओळख मिळाली आणि स्वातंत्र्य चळवळीला एक मजबूत प्रतीक मिळाले. १२ ऑगस्ट हा त्यांचा जन्मदिवस आपल्याला त्यांच्या त्यागाची आणि दूरदृष्टीची आठवण करून देतो. आज आपण जो तिरंगा अभिमानाने फडकवतो, तो पिंगली वेंकय्या यांच्या अथक प्रयत्नांचे आणि देशभक्तीचे फळ आहे. त्यांचे योगदान भारतीय इतिहासात सुवर्ण अक्षरांनी कोरलेले राहील आणि ते नेहमीच भावी पिढ्यांसाठी प्रेरणास्रोत राहतील. त्यांना शतशः नमन!

Emoji सारांश (Emoji Summary):
🇮🇳🚩🎨👨�🎨📖🤝✨🌱🕊�🦁 चक्र 🗓�🙏🌟

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-12.08.2025-मंगळवार.
===========================================