संत सेना महाराज-खोटे कर्म जरी करीता वाटे गोड। पुढे अवघड होईल ते-2-

[Atul Kaviraje]

                          "संत चरित्र"
                         ------------

        संत सेना महाराज-

३. "अबु धन जाय निपुत्रिक होती। किलवाणी पाहती जनाकडे॥"
अर्थ: (वाईट कर्म करणाऱ्या व्यक्तीची) प्रतिष्ठा आणि संपत्ती नष्ट होते, ती व्यक्ती निपुत्रिक (वंशहीन) होते आणि लाचार होऊन लोकांकडे मदतीसाठी पाहते.

विस्तृत विवेचन:
हे कडवे वाईट कर्मांच्या अंतिम परिणामांचे अत्यंत कठोर चित्रण आहे. 'अबु' म्हणजे अब्रू किंवा प्रतिष्ठा. वाईट कृत्ये केल्याने व्यक्तीची समाजात असलेली प्रतिष्ठा पूर्णपणे नष्ट होते. तसेच, चुकीच्या मार्गाने मिळवलेले धन टिकत नाही आणि संपत्तीचा नाश होतो. 'निपुत्रिक होती' हे प्रतीकात्मक आहे, याचा अर्थ केवळ वंशहीन होणे असा नाही, तर चांगल्या विचारांचा, कल्याणाचा, आणि आनंदाचा अभाव होणे असाही होतो. अशी व्यक्ती शेवटी सर्व काही गमावून बसते. जेव्हा तिच्यावर वाईट वेळ येते, तेव्हा ती असहाय्य होऊन लोकांकडे दयेच्या नजरेने पाहते. उदाहरणार्थ, एखादा श्रीमंत व्यक्ती अनीतीचा वापर करून अधिक धन कमावतो आणि त्याचे कुटुंब आणि मित्र त्याच्यापासून दूर जातात. शेवटी, जेव्हा त्याच्याकडे काहीच उरत नाही, तेव्हा त्याला मदतीसाठी लोकांकडे याचना करावी लागते, पण कोणीही त्याला मदत करत नाही.

४. "सेना म्हणे जेचि तोचि भोगील। इतर हसतील दुःखी होय॥"
अर्थ: संत सेना महाराज म्हणतात की, ज्याने जे कर्म केले आहे, त्याला त्याचे फळ भोगावेच लागेल. जेव्हा तो दुःखी होतो, तेव्हा इतर लोक त्याच्यावर हसतात.

विस्तृत विवेचन:
हे कडवे कर्मफल सिद्धांताचा (Law of Karma) सारांश आहे. संत सेना महाराज स्पष्टपणे सांगतात की, प्रत्येकाने केलेल्या कर्माचे फळ त्यालाच मिळते. सुख किंवा दुःख हे आपल्याच कर्माचे प्रतिबिंब आहे. जेव्हा एखादा व्यक्ती चुकीच्या मार्गामुळे संकटात सापडतो आणि दुःखी होतो, तेव्हा त्याच्यावर हसणारे अनेक असतात. कारण त्याचे दुर्दैव हे त्याच्याच कर्माचे फळ आहे हे सर्वांना माहीत असते. उदाहरणार्थ, ज्याने प्रामाणिकपणे काम केले आहे, तो यशस्वी होतो, तर जो फसवणूक करतो, तो शेवटी अपयशी होतो. जेव्हा अपयशी व्यक्ती दुःखी होतो, तेव्हा त्याचे दुःख पाहून लोक सहानुभूती दर्शवत नाहीत, उलट हसतात. कारण त्याच्या कर्मामुळेच त्याच्यावर ही वेळ आली आहे हे त्यांना माहीत असते.

समारोप आणि निष्कर्ष
संत सेना महाराजांचा हा अभंग कर्म आणि त्याचे परिणाम या शाश्वत सत्यावर आधारित आहे. ते आपल्याला सांगतात की, तात्पुरत्या सुखासाठी चुकीच्या मार्गावर चालणे किती घातक आहे. चुकीच्या मार्गाने मिळवलेले धन, प्रतिष्ठा आणि सुख क्षणिक असते आणि ते आपल्याला शेवटी एकटे पाडते.

या अभंगाचा मुख्य संदेश असा आहे की, चांगले कर्म हेच आपल्या जीवनातील खरी संपत्ती आहे. जे लोक नीतिमत्तेने, प्रामाणिकपणे आणि चांगल्या विचारांनी जगतात, त्यांना कितीही संकटे आली तरी त्यांचा आत्मविश्वास आणि आत्मसन्मान टिकून राहतो. अशा लोकांना समाजात आदर मिळतो आणि ते सुखी जीवन जगतात. त्यामुळे, आपण नेहमी योग्य मार्गावर चालले पाहिजे, कारण आपल्या कर्माचे फळ आपल्यालाच भोगावे लागते आणि त्यावरच आपले भविष्य अवलंबून असते. हा अभंग आपल्याला आत्मपरीक्षण करण्याची आणि नीतिमूल्यांवर आधारित जीवन जगण्याची प्रेरणा देतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-19.08.2025-मंगळवार.
===========================================