पर्युषण पर्व आरंभ - पंचमी पक्ष (जैन) 🙏✨गुरुवार, २१ ऑगस्ट, २०२५-1-

[Atul Kaviraje]

मराठी लेख - पर्युषण पर्व आरंभ - पंचमी पक्ष (जैन) 🙏✨-

आज, गुरुवार, २१ ऑगस्ट, २०२५ या शुभ दिवशी, जैन धर्मातील सर्वात पवित्र आणि महत्त्वाचा सण पर्युषण पर्व सुरू होत आहे. हा सण जैन लोकांसाठी आत्म-शुद्धी, तपस्या आणि क्षमा करण्याचा महाउत्सव आहे. 'पर्युषण' या शब्दाचा अर्थ आहे 'जवळ येणे' किंवा 'आत्म्याच्या जवळ येणे'. हा सण आपल्याला आपल्या आत्म्याच्या जवळ जाण्याची, कर्मांची शुद्धी करण्याची आणि स्वतःला अधिक चांगले बनवण्याची संधी देतो. हा सण दहा दिवस चालतो, ज्याला दसलक्षण धर्म असेही म्हणतात.

१. पर्युषण पर्वाचे आध्यात्मिक महत्त्व 🕉�
पर्युषण पर्व जैन लोकांसाठी फक्त एक सण नाही, तर ती एक आध्यात्मिक यात्रा आहे.

आत्म-शुद्धी: हा सण आपल्याला आपल्यातील विकार (राग, अभिमान, माया, लोभ) दूर करण्याची आणि आत्म्याला शुद्ध करण्याची संधी देतो.

कर्मांचा नाश: कठोर तप आणि उपवासाने मागील जन्मातील साठवलेले कर्म नष्ट केले जातात.

आत्म्याचा उत्थान: या सणाचे उद्दिष्ट आत्म्याला मोक्षाकडे घेऊन जाणे आहे, जे जैन धर्माचे अंतिम उद्दिष्ट आहे.

२. सणाची सुरुवात: पंचमी 🌟
पर्युषण पर्वाची सुरुवात भाद्रपद शुक्ल पंचमी तिथीपासून होते. या दिवसापासून जैन साधक आणि श्रावक १० दिवसांसाठी विशेष आध्यात्मिक अनुष्ठान सुरू करतात.

प्रारंभिक अनुष्ठान: पहिल्या दिवशी, साधक आणि श्रावक उपवास, ध्यान आणि स्वाध्याय (धार्मिक ग्रंथांचा अभ्यास) करण्याचा संकल्प घेतात.

पवित्रतेचा भाव: या दिवसापासूनच घरात आणि मंदिरांमध्ये विशेष सात्विक वातावरण तयार केले जाते.

३. दसलक्षण धर्माचे पालन 💎
पर्युषणाचे दहा दिवस दहा उत्तम गुण किंवा 'दसलक्षण धर्म' यांना समर्पित आहेत. प्रत्येक दिवशी एका विशेष धर्माचे पालन केले जाते:

१. उत्तम क्षमा: रागाचा त्याग करणे.

२. उत्तम मार्दव: अभिमानाचा त्याग करणे.

३. उत्तम आर्जव: सरलता आणि निष्कपटता स्वीकारणे.

४. उत्तम शौच: लोभाचा त्याग करणे.

५. उत्तम सत्य: सत्य बोलणे.

६. उत्तम संयम: इंद्रियांवर नियंत्रण ठेवणे.

७. उत्तम तप: आत्म-नियंत्रण आणि तपस्या करणे.

८. उत्तम त्याग: दान देणे.

९. उत्तम आकिंचन: अपरिग्रह (गरजेपेक्षा जास्त संग्रह न करणे).

१०. उत्तम ब्रह्मचर्य: ब्रह्मचर्याचे पालन करणे.

४. सणादरम्यान केली जाणारी प्रमुख कार्ये 🧘�♀️
पर्युषणाच्या दिवसांमध्ये जैन समुदाय विविध धार्मिक क्रियांत गुंतलेला असतो.

तपस्या: अनेक जैन बांधव आणि भगिनी दहा दिवस उपवास करतात (दसलक्षण व्रत), काही लोक एक दिवस सोडून (बेला), दोन दिवस सोडून (तेले) किंवा आठ दिवसांपर्यंत (अट्ठाई) देखील उपवास करतात.

प्रतिक्रमण: साधक आणि श्रावक त्यांच्या दैनंदिन जीवनातील चुकांसाठी प्रतिक्रमण (पश्चात्ताप) करतात.

स्वाध्याय आणि प्रवचन: या काळात जैन मंदिरांमध्ये प्रवचन आणि स्वाध्यायाचे आयोजन केले जाते, जिथे जैन गुरु दसलक्षण धर्माचे महत्त्व सांगतात.

दान: लोक आपल्या क्षमतेनुसार गरजू लोकांना दान देतात.

५. क्षमापनाचे महत्त्व 🙏
सणाच्या शेवटच्या दिवशी संवत्सरी म्हणून साजरा केला जातो, जेव्हा लोक 'मिच्छामि दुक्कड़म्' म्हणून एकमेकांकडून क्षमा मागतात.

मिच्छामि दुक्कड़म्: याचा अर्थ आहे, "माझ्याकडून झालेल्या सर्व वाईट कर्मांसाठी, मी क्षमा मागतो." हे क्षमेचे सर्वात मोठे प्रतीक आहे.

मनाची शुद्धी: क्षमा मागणे आणि दिल्याने मनात असलेला द्वेष, मत्सर आणि राग नष्ट होतो.

इमोजी सारांश: 🙏 (भक्ती), 💎 (दसलक्षण धर्म), 🧘�♀️ (ध्यान), 📜 (धार्मिक ग्रंथ), 💖 (प्रेम), 🤝 (एकता), 🌱 (शाकाहार), ✨ (पवित्रता)

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-21.08.2025-गुरुवार.
===========================================