श्रावण अमावस्या: भक्ती आणि निसर्गाचा संगम- ऑगस्ट २३, शनिवार-🙏🕉️🌳🌧️🌿🌳, 🌱,

[Atul Kaviraje]

श्रावण अमावस्या-

श्रावण अमावस्या: भक्ती आणि निसर्गाचा संगम-

ऑगस्ट २३, शनिवार

श्रावण महिन्याची अमावस्या, ज्याला श्रावण अमावस्या किंवा हरियाली अमावस्या म्हणून ओळखले जाते, भारतीय संस्कृती आणि अध्यात्मात एक विशेष स्थान आहे. हा दिवस भक्ती आणि निसर्गाप्रती कृतज्ञता व्यक्त करण्याची एक अनोखी संधी देतो. शनिवार, २३ ऑगस्ट रोजी येणारी ही अमावस्या आणखी महत्त्वाची ठरते कारण शनिवार हा शनिदेवांना समर्पित आहे. चला, या पवित्र दिवसाचे महत्त्व सविस्तरपणे समजून घेऊया.

१. श्रावण अमावस्येचे आध्यात्मिक महत्त्व
पितृ तर्पण: ही अमावस्या पूर्वजांना श्रद्धांजली अर्पण करण्यासाठी आणि त्यांच्या मोक्षासाठी तर्पण करण्यासाठी अत्यंत शुभ मानली जाते. लोक या दिवशी पवित्र नद्यांमध्ये स्नान करतात आणि आपल्या पूर्वजांचे स्मरण करतात.

शिव-शक्तीची आराधना: श्रावण महिना भगवान शिवाला समर्पित आहे, आणि अमावस्येच्या दिवशी शिव आणि शक्ती या दोघांचीही एकत्र पूजा करण्याचे महत्त्व आहे. असे मानले जाते की या दिवशी शिव-पार्वतीची पूजा केल्याने जीवनात सुख-शांती येते.

हिरवळ आणि निसर्ग: हा दिवस हिरवळीचे प्रतीक आहे. यावेळी पावसाळा शिगेला असतो आणि चारी बाजूंनी हिरवळ पसरलेली असते, जी जीवन आणि समृद्धीचा संदेश देते.

२. हरियाली अमावस्येचे नामकरण
हिरवळ: या अमावस्येला हरियाली अमावस्या (हिरवळ अमावस्या) असे म्हणतात कारण ती श्रावण महिन्याच्या मध्यभागी येते, जेव्हा निसर्ग हिरवागार असतो. झाडे-झुडपे नवीन जीवनाने भरलेली असतात.

निसर्गाशी जोडणी: हे नाव निसर्गासोबतच्या आपल्या खोलवरच्या संबंधांना दर्शवते आणि आपल्याला पर्यावरण संरक्षणाचा संदेश देते.

३. पूजा-विधी आणि अनुष्ठान
स्नान: सकाळी लवकर उठून पवित्र नदीत किंवा घरीच गंगाजल मिसळून स्नान करा.

पूजा: भगवान शिव, माता पार्वती आणि शनिदेवांची पूजा करा. शिवलिंगावर पाणी, दूध, बेलपत्र, धोत्रा आणि फुले अर्पण करा.

वृक्षारोपण: या दिवशी झाडे लावणे खूप शुभ मानले जाते. तुळस, पिंपळ, वड, कडुलिंब यांसारखी झाडे लावल्याने पुण्य मिळते.

शनिदेवाची पूजा: शनिवार असल्यामुळे या दिवशी शनिदेवाची विशेष पूजा करा. मोहरीचे तेल, काळे तीळ आणि उडदाची डाळ अर्पण करा.

४. व्रत आणि उपवासाचे महत्त्व
फलाहार: अनेक भक्त या दिवशी निर्जला किंवा फलाहार व्रत करतात.

आत्म-शुद्धी: व्रत ठेवल्याने मन आणि शरीराची शुद्धी होते. हे देवाप्रती समर्पणाचे प्रतीक आहे.

५. धार्मिक कथा आणि मान्यता
हरियाली अमावस्या आणि शिव: पौराणिक कथांनुसार, श्रावण महिन्यात भगवान शिव सृष्टीचे पालनकर्ता म्हणून प्रकट होतात, आणि हरियाली अमावस्या त्यांच्या कृपेचे प्रतीक आहे.

शनिदेव आणि शनिचरी अमावस्या: जेव्हा अमावस्या शनिवारी येते, तेव्हा तिला शनिचरी अमावस्या म्हणतात, जी शनिदेवाच्या पूजेसाठी अत्यंत फलदायी असते.

६. सामाजिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व
सण: हा दिवस अनेक ठिकाणी एका छोट्या सणासारखा साजरा केला जातो.

भेट: कुटुंब आणि समाजातील लोक एकत्र येतात आणि निसर्गाच्या सौंदर्याचा आनंद घेतात.

७. हरियाली अमावस्येच्या दिवशी काय करावे
पूजा-पाठ: भगवान शिव आणि शनिदेवांची पूजा करा.

दान: गरीब आणि गरजूंना अन्न, कपडे आणि पैसे दान करा.

झाडे लावा: एक किंवा अधिक झाडे लावून निसर्गाचा सन्मान करा.

ध्यान आणि योग: मनाच्या शांतीसाठी ध्यान आणि योग करा.

८. हरियाली अमावस्येच्या दिवशी काय करू नये
अशुभ काम: कोणतेही नवीन किंवा अशुभ काम सुरू करणे टाळा.

राग: मनात नकारात्मकता किंवा राग आणू नका.

झाडे तोडणे: झाडे तोडणे किंवा निसर्गाला नुकसान पोहोचवणे टाळा.

९. या दिवसाचा संदेश
निसर्गाचा सन्मान: हा दिवस आपल्याला निसर्गाचा सन्मान करण्याचा आणि त्याच्यासोबत सामंजस्य राखण्याचा संदेश देतो.

कृतज्ञता: निसर्ग आपल्याला ज्या सर्व गोष्टी देतो त्याबद्दल आपण कृतज्ञ असायला हवे.

भक्ती: हा दिवस आपल्याला आपली भक्ती आणखी खोलवर नेण्यासाठी प्रेरित करतो.

१०. चित्रे, चिन्हे आणि इमोजी
चित्रे आणि चिन्हे: 🌳, 🌱, 🙏, 🕉�, 🌙, 💧

अर्थ: ही चिन्हे झाड, रोप, प्रार्थना, ओम, अमावस्येचा चंद्र आणि पाणी दर्शवतात, जी या दिवसाचे महत्त्व सांगतात.

इमोजी सारांश
श्रावण अमावस्या: 🙏🕉�🌳🌧�🌿

🙏 (हात जोडलेले): भक्ती आणि प्रार्थनेचे प्रतीक.

🕉� (ओम): अध्यात्म आणि शांततेचे प्रतीक.

🌳 (झाड): निसर्ग आणि हिरवळीचे प्रतीक.

🌧� (पाऊस): श्रावण महिना आणि पावसाळ्याचे प्रतीक.

🌿 (पान): नवीन जीवन आणि हिरवळीचे प्रतीक.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-23.08.2025-शनिवार.
===========================================