लोकनायक बापूजी अणे (माधव श्रीहरी अणे): एक समग्र जीवनदर्शन 🇮🇳✍️-1-

[Atul Kaviraje]

लोकनायक बापूजी अणे (Loknayak Bapuji Aney / Madhav Shrihari Aney): २९ ऑगस्ट १८८० - भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक, वकील आणि राजकारणी.

लोकनायक बापूजी अणे (माधव श्रीहरी अणे): एक समग्र जीवनदर्शन 🇮🇳✍️-

परिचय
२९ ऑगस्ट १८८० रोजी महाराष्ट्रातील यवतमाळ जिल्ह्यातील वणी येथे जन्मलेले लोकनायक माधव श्रीहरी अणे, ज्यांना आपण आदराने 'बापूजी अणे' म्हणून ओळखतो, हे भारतीय स्वातंत्र्यसंग्राम, राजकारण आणि समाजकारण या क्षेत्रातील एक देदीप्यमान व्यक्तिमत्त्व होते. वकील, स्वातंत्र्यसैनिक, नेते आणि राजकारणी अशा अनेक भूमिका त्यांनी यशस्वीपणे पार पाडल्या. त्यांच्या जीवनाचा मुख्य उद्देश देशाची सेवा करणे आणि समाजाला योग्य दिशा देणे हा होता. या लेखात आपण त्यांच्या जीवनप्रवासाचा, योगदानाचा आणि विचारांचा सखोल अभ्यास करूया. 🕊�📚

१. बालपण आणि शिक्षण
बापूजी अणे यांचा जन्म एका प्रतिष्ठित ब्राह्मण कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील श्रीहरी अणे हे विद्वान होते, त्यामुळे त्यांच्यावर लहानपणापासूनच भारतीय संस्कृती आणि राष्ट्रवादाचे संस्कार झाले. त्यांचे प्राथमिक शिक्षण वणी येथे झाले, तर पुढील शिक्षण त्यांनी पुणे आणि कोलकाता येथे घेतले. १९०२ मध्ये त्यांनी बी.ए.ची पदवी प्राप्त केली आणि त्यानंतर कायद्याचे शिक्षण घेऊन ते वकील बनले. त्यांचे शिक्षण केवळ पुस्तकी नव्हते, तर सामाजिक आणि राजकीय विचारांनी ते भारलेले होते. लोकमान्य टिळकांसारख्या नेत्यांचा त्यांच्यावर मोठा प्रभाव होता.

२. वकिली आणि सामाजिक कार्य
शिक्षण पूर्ण झाल्यावर बापूजी अणे यांनी १९०८ साली यवतमाळ येथे वकिली सुरू केली. त्यांच्या वकिलीचा उपयोग त्यांनी केवळ पैसे कमावण्यासाठी केला नाही, तर गरीब आणि पीडित लोकांना न्याय मिळवून देण्यासाठी केला. त्यांच्या निर्भीड आणि प्रामाणिक स्वभावामुळे ते अल्पावधीतच लोकप्रिय झाले. याच काळात त्यांनी 'महाराष्ट्र टाइम्स' वृत्तपत्रातून लेखन सुरू केले, ज्यामुळे त्यांच्यातील सामाजिक आणि राजकीय विचार अधिक स्पष्टपणे लोकांसमोर आले.

३. राजकारणातील प्रवेश आणि स्वातंत्र्यसंग्राम
बापूजी अणे यांचा राजकारणातील प्रवेश लोकमान्य टिळकांच्या प्रभावामुळे झाला. १९०६ च्या काँग्रेस अधिवेशनात ते पहिल्यांदा सहभागी झाले. टिळकांच्या निधनानंतर त्यांनी त्यांचे विचार पुढे नेण्याचे काम केले. महात्मा गांधींच्या नेतृत्वाखालील असहकार चळवळ, सविनय कायदेभंग चळवळ आणि भारत छोडो आंदोलनात त्यांनी सक्रिय सहभाग घेतला. अनेक वेळा त्यांना तुरुंगवासही भोगावा लागला. त्यांच्या देशसेवेमुळे त्यांना 'लोकनायक' ही उपाधी मिळाली.

४. विदर्भ चळवळीतील योगदान
बापूजी अणे यांचे सर्वात मोठे आणि महत्त्वपूर्ण योगदान म्हणजे विदर्भ राज्याच्या निर्मितीसाठी त्यांनी केलेले अथक प्रयत्न. त्यांना असे वाटत होते की, विदर्भ हा एक स्वतंत्र आणि स्वायत्त प्रदेश असावा. त्यांनी विदर्भाच्या विकासासाठी आणि त्याच्या हक्कांसाठी आयुष्यभर संघर्ष केला. त्यांनी १९३८ साली 'संयुक्त महाराष्ट्रा'च्या कल्पनेला विरोध केला आणि 'विदर्भ राज्य' निर्मितीची मागणी लावून धरली. त्यांच्या या भूमिकेमुळे ते विदर्भाचे एक प्रामाणिक आणि तळमळीचे नेते म्हणून ओळखले जाऊ लागले. 🗺�🤝

५. राजकीय विचार आणि भूमिका
बापूजी अणे हे मवाळ आणि जहाल विचारसरणीचा संगम होते. ते लोकशाहीचे पुरस्कर्ते होते, परंतु त्यांनी कधीही आपल्या मूल्यांशी आणि तत्त्वांशी तडजोड केली नाही. त्यांचे विचार स्पष्ट आणि निर्भीड होते. स्वातंत्र्यप्राप्तीनंतर त्यांनी अनेक महत्त्वाच्या विषयांवर आपली मते परखडपणे मांडली. ते गांधीवादी होते, पण त्यांच्या प्रत्येक विचाराचे त्यांनी डोळे झाकून समर्थन केले नाही. त्यांच्या मते, राजकारण हे समाजसेवेचे माध्यम असले पाहिजे, सत्ता हे त्याचे अंतिम उद्दिष्ट नाही.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-29.08.2025-शुक्रवार.
===========================================