विश्वकोश: बाल्टिक समुद्र (Baltic Sea)-1-

[Atul Kaviraje]

विश्वकोश: बाल्टिक समुद्र (Baltic Sea)-

बाल्टिक समुद्र 🌊 हा उत्तर युरोपमधील एक विशाल अंतर्देशीय समुद्र आहे जो अनेक देशांनी वेढलेला आहे. हा जगातील सर्वात कमी खाऱ्या पाण्याचा समुद्र आहे. त्याची अनोखी भौगोलिक स्थिती आणि ऐतिहासिक महत्त्व यामुळे तो अनेक शतकांपासून व्यापार, राजकारण आणि संस्कृतीचे केंद्र बनला आहे.

1. भौगोलिक स्थिती आणि सीमा (Geographical Location and Borders)
बाल्टिक समुद्र युरोपच्या उत्तर भागात स्थित आहे. तो स्कॅन्डिनेव्हियन द्वीपकल्प, मध्य युरोप आणि पूर्व युरोपने वेढलेला आहे.

बाल्टिक समुद्राने वेढलेले देश: 🇪🇪 एस्टोनिया, 🇱🇻 लाटविया, 🇱🇹 लिथुआनिया, 🇵🇱 पोलंड, 🇩🇪 जर्मनी, 🇩🇰 डेन्मार्क, 🇸🇪 स्वीडन, 🇫🇮 फिनलंड आणि 🇷🇺 रशिया (कालिनिनग्राद).

2. पाण्याची वैशिष्ट्ये (Water Characteristics)
बाल्टिक समुद्राचे पाणी इतर महासागरांच्या तुलनेत कमी खारट आहे.

कमी खारटपणा: 💧 बाल्टिक समुद्राचा खारटपणा खूप कमी आहे कारण त्याला अनेक मोठ्या नद्यांमधून गोडे पाणी मिळते. तो डेन्मार्कच्या सामुद्रधुनीतून उत्तर समुद्र आणि अटलांटिक महासागराशी जोडलेला आहे.

बर्फाचे गोठणे: ❄️ हिवाळ्यात, बाल्टिक समुद्राचा उत्तरेकडील भाग अनेकदा गोठतो, ज्यामुळे बर्फावर रस्ते आणि वाहतूक शक्य होते.

3. इतिहास आणि व्यापारी मार्ग (History and Trade Routes)
बाल्टिक समुद्राचा इतिहास व्यापार आणि संघर्षाने भरलेला आहे.

वायकिंग्ज: ⚔️ वायकिंग्जनी त्यांचा व्यापार आणि आक्रमणांसाठी याचा वापर केला.

हॅन्सेटिक लीग: 💰 मध्ययुगात, हॅन्सेटिक लीग नावाच्या व्यापारी संघाने बाल्टिक समुद्रावर आपले वर्चस्व प्रस्थापित केले, ज्यामुळे व्यापार आणि शहरांचा विकास झाला.

सामरिक महत्त्व: 🚢 हा आजही रशिया आणि इतर युरोपीय देशांसाठी एक महत्त्वाचा सामरिक आणि आर्थिक मार्ग आहे.

4. पर्यावरण आणि परिसंस्था (Ecology and Environment)
बाल्टिक समुद्राची परिसंस्था त्याच्या कमी खारटपणामुळे खूप संवेदनशील आहे.

प्रदूषण: 🏭 तो औद्योगिक आणि कृषी कचऱ्यामुळे होणाऱ्या प्रदूषणासाठी अतिसंवेदनशील आहे, ज्यामुळे शेवाळाची (एल्गी) वाढ होते.

जलचर: 🐠 येथे माशांच्या अनेक प्रजाती आढळतात, जसे की कॉड, हेरिंग आणि सॅल्मन.

5. प्रमुख बंदरे आणि शहरे (Major Ports and Cities)
बाल्टिक समुद्राच्या किनाऱ्यावर अनेक महत्त्वाची शहरे आणि बंदरे आहेत.

स्टॉकहोम (स्वीडन): 🇸🇪 त्याच्या सुंदर वास्तुकलेसाठी प्रसिद्ध.

हेलसिंकी (फिनलंड): 🇫🇮 एक आधुनिक आणि डिझाइन-केंद्रित शहर.

ग्दान्स्क (पोलंड): 🇵🇱 एक ऐतिहासिक आणि महत्त्वाचे व्यापारी केंद्र.

सेंट पीटर्सबर्ग (रशिया): 🇷🇺 रशियाचे एक प्रमुख सांस्कृतिक आणि आर्थिक केंद्र.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-30.08.2025-शनिवार.
===========================================