जीवाणू विज्ञान (Bacteriology): जीवाणूंचा वैज्ञानिक अभ्यास-

[Atul Kaviraje]

जीवाणू विज्ञान (Bacteriology): जीवाणूंचा वैज्ञानिक अभ्यास-

(१)
लहान-लहान जीव आहेत, डोळ्यांनी दिसत नाहीत,
सूक्ष्मदर्शकानेच, त्यांची दुनिया दिसते.
त्यांना जीवाणू म्हणतात, हे आहेत अद्भुत प्राणी,
धरतीवरच्या प्रत्येक कोपऱ्याची, हीच आहे कहाणी.
अर्थ: जीवाणू खूप लहान असतात, त्यांना पाहण्यासाठी सूक्ष्मदर्शकाची गरज असते. ते पृथ्वीच्या प्रत्येक कोपऱ्यात आढळतात.

(२)
काही खूप चांगले असतात, जी भलाई करतात,
दूधापासून दही बनवतात, स्वच्छता करतात.
झाडांना पोषण देतात, मातीला समृद्ध करतात,
आपल्या जीवनाला, तेच तर चालवतात.
अर्थ: काही जीवाणू आपल्यासाठी फायदेशीर असतात, जसे की दही बनवणारे आणि मातीला सुपीक करणारे जीवाणू.

(३)
पण काही वाईट असतात, जे रोग देतात,
टीबी आणि कॉलरा, त्यांचीच संगत आहे.
पाणी दूषित करतात, हवा खराब करतात,
रोगांनी भरून टाकतात, तेच तर आपले जीवन.
अर्थ: काही जीवाणू हानिकारक असतात आणि टीबी, कॉलरा यांसारखे रोग पसरवतात.

(४)
जीवाणू विज्ञान आहे, त्यांचेच ज्ञान,
त्यांच्या रहस्याला, तेच तर ओळखतात.
ते कसे पसरतात, त्यांना कसे थांबवायचे,
जीवनाला कसे, या रोगांपासून वाचवायचे.
अर्थ: जीवाणू विज्ञान जीवाणूंबद्दल ज्ञान देते, ते कसे पसरतात आणि त्यांना कसे थांबवायचे ते शिकवते.

(५)
औषधांचे ज्ञान, याच विज्ञानातून आले,
अँटीबायोटिकने, जीवन वाचवले आहे.
अनेक महामारींना त्यांनी रोखले,
या ज्ञानाचे कौतुक करूया, ज्याने नवीन सकाळ आणली.
अर्थ: अँटीबायोटिक औषधे जीवाणू विज्ञानाच्या ज्ञानातूनच तयार झाली आहेत, ज्यांनी अनेक महामारींना रोखले आहे.

(६)
वैज्ञानिक लागले आहेत, शोधात प्रत्येक क्षणी,
नवीन-नवीन पद्धतींनी, त्यांना समजण्यासाठी.
त्यांना कसे नियंत्रित करायचे, नेहमी,
जेणेकरून माणूस राहील, रोगांपासून दूर.
अर्थ: वैज्ञानिक नेहमीच नवीन पद्धतींनी जीवाणूंना समजून घेण्याचा आणि नियंत्रित करण्याचा प्रयत्न करत आहेत.

(७)
जीवाणू आहेत जीवनाचा, अविभाज्य भाग,
तेच रंग भरतात, आपल्या जीवनाच्या रंगात.
चांगल्याला स्वीकारा, वाईटाला दूर पळवा,
जीवाणू विज्ञानाला, तुम्ही समजून घ्या.
अर्थ: जीवाणू जीवनाचा एक अविभाज्य भाग आहेत. आपण चांगल्या जीवाणूंना स्वीकारले पाहिजे आणि वाईट लोकांपासून दूर राहिले पाहिजे.

--अतुल परब
--दिनांक-30.08.2025-शनिवार.
===========================================