जैन धर्म: एक प्राचीन भारतीय धर्म जो अहिंसा आणि तपस्येवर भर देतो 🧘‍♀️-2-➡️🙏➡️🧘

[Atul Kaviraje]

🌎 विश्वकोश - जैन धर्म: एक प्राचीन भारतीय धर्म जो अहिंसा आणि तपस्येवर भर देतो 🧘�♀️-

जैन धर्म (Jainism) भारताच्या श्रमण परंपरेतून उगम पावलेला एक प्राचीन धर्म आहे, जो आत्म-नियंत्रण, अहिंसा आणि आध्यात्मिक मुक्तीवर आधारित आहे. हा धर्म कोणत्याही एका देवाची पूजा करत नाही, तर मानतो की प्रत्येक सजीव प्राण्यात एक शाश्वत आत्मा असतो. जैन धर्माचे मुख्य उद्दिष्ट आत्म-शुद्धीच्या माध्यमातून 'केवल ज्ञान' (सर्वज्ञता) प्राप्त करणे आणि जन्म-मृत्यूच्या चक्रातून मोक्ष मिळवणे आहे.

6. दिगंबर आणि श्वेतांबर संप्रदाय (Digambara and Shwetambara Sects) 🤍💙

जैन धर्माचे दोन प्रमुख संप्रदाय आहेत, ज्यात काही भिन्नता आहेत:

दिगंबर (Digambara - 'आकाशाला वस्त्र मानणारे'): या संप्रदायाचे साधू नग्न राहतात, कारण ते मानतात की वस्त्र परिधान करणे देखील एक प्रकारचे बंधन आहे. ते स्त्रियांना मोक्षासाठी योग्य मानत नाहीत. 🧑�🦲

श्वेतांबर (Shwetambara - 'पांढरे वस्त्र परिधान करणारे'): या संप्रदायाचे साधू पांढरे वस्त्र परिधान करतात. ते मानतात की स्त्रिया देखील मोक्ष प्राप्त करू शकतात. 👨�🦲

7. जैन धर्मातील जीवनशैली आणि तपस्या (Lifestyle and Asceticism) 🧘

जैन जीवनशैली आत्म-शिस्तीवर आधारित आहे.

साधू: जैन साधू आणि साध्वी गृहस्थ जीवनाचा त्याग करून तपस्या करतात. ते कठोर उपवास (उदा. संथारा) आणि ध्यान करतात.

श्रावक (गृहस्थ): गृहस्थ पाच लहान व्रतांचे (अनुव्रत) पालन करतात आणि मंदिरात जातात. 🚶�♀️

8. जैन कला आणि वास्तुकला (Jain Art and Architecture) 🕍

जैन धर्माने भारताची कला आणि वास्तुकला समृद्ध केली आहे.

मंदिरे: दिलवाडा मंदिर (माउंट अबू), राणकपूर जैन मंदिर आणि खजुराहोची मंदिरे त्यांच्या जटिल कोरीव कामासाठी प्रसिद्ध आहेत. 🏞�

मूर्ती: कर्नाटकातील गोमटेश्वर बाहुबलीची विशाल मूर्ती जैन कलेचे एक अद्भुत उदाहरण आहे. 🗿

9. जैन धर्माचा भारतीय समाजावरील प्रभाव (Impact on Indian Society) 💡

अहिंसेचा प्रचार: जैन धर्माने भारतीय समाजात अहिंसेच्या तत्त्वाला बळकटी दिली.

शाकाहार: भारतात शाकाहाराच्या प्रसारात जैन धर्माचे महत्त्वपूर्ण योगदान आहे.

दर्शन आणि तर्कशास्त्र: जैन धर्माने न्यायशास्त्र (Logic) आणि ज्ञानमीमांसा (Epistemology) मध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे. 🗣�

10. आधुनिक जैन धर्म आणि आव्हाने (Modern Jainism and Challenges) 🌐

जैन धर्म आज एक जागतिक धर्म बनला आहे, ज्याचे अनुयायी जगभरात पसरले आहेत. आधुनिक जगात, तरुणांसाठी पारंपरिक जीवनशैली आणि कठोर तत्त्वांचे पालन करणे एक आव्हान आहे. तथापि, जैन समाज आपल्या शिक्षण, व्यवसाय आणि दान-धर्माच्या कामांसाठी ओळखला जातो.

📝 इमोजी सारांश (Emoji Saransh) 📝
🇮🇳➡️🙏➡️🧘�♀️➡️💎➡️🕊�➡️⚖️➡️🧑�🦲🤍💙➡️🕍➡️🌱➡️🌍

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-10.09.2025-बुधवार.
===========================================