जम्मू आणि काश्मीर: धरतीवरील स्वर्ग 🏔️🌷-1-🏔️➡️🌷➡️📜➡️☀️➡️❄️➡️🕌➡️🏞️➡️🍎➡️🧣➡

[Atul Kaviraje]

❄️❄️
🌎 विश्वकोश - जम्मू आणि काश्मीर: धरतीवरील स्वर्ग 🏔�🌷-

जम्मू आणि काश्मीर, ज्याला अनेकदा 'धरतीवरील स्वर्ग' म्हटले जाते, भारताचा एक महत्त्वपूर्ण केंद्रशासित प्रदेश आहे. तो आपल्या शानदार नैसर्गिक सौंदर्यासाठी, बर्फाळ पर्वतांसाठी, खोल दऱ्यांसाठी, स्वच्छ तलावांसाठी आणि हिरव्यागार जंगलांसाठी जगभरात प्रसिद्ध आहे. या प्रदेशाचा इतिहास, संस्कृती आणि भू-राजकीय महत्त्व त्याला भारताचा एक अद्वितीय आणि अविभाज्य भाग बनवते.

🏞� विषय-सूची (Contents) 🇮🇳
ओळख आणि भूगोल (Introduction and Geography)

इतिहास आणि शासन (History and Governance)

हवामान (Climate)

संस्कृती, भाषा आणि सण (Culture, Language and Festivals)

पर्यटन (Tourism)

अर्थव्यवस्था (Economy)

वनस्पती आणि जीवजंतू (Flora and Fauna)

कला आणि हस्तकला (Art and Handicrafts)

पाककला (Cuisine)

निष्कर्ष (Conclusion)

1. ओळख आणि भूगोल (Introduction and Geography) 🗺�

जम्मू आणि काश्मीर केंद्रशासित प्रदेश भारताच्या उत्तर भागात स्थित आहे. तो तीन प्रमुख भौगोलिक क्षेत्रांमध्ये विभागलेला आहे: जम्मू प्रदेश, काश्मीर खोरे आणि लडाख प्रदेश. 2019 मध्ये, जम्मू आणि काश्मीर आणि लडाखला दोन वेगळे केंद्रशासित प्रदेश बनवले गेले, पण ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिकदृष्ट्या ते एकमेकांशी जोडलेले आहेत.

जम्मू: हा शिवालिक टेकड्या आणि मैदानी प्रदेशाने वेढलेला आहे. येथील हवामान उपोष्णकटिबंधीय आहे.

काश्मीर खोरे: हे पीर पंजाल आणि हिमालय पर्वतरांगांनी वेढलेले आहे, जे आपल्या हिरव्यागार दऱ्या आणि शांत तलावांसाठी प्रसिद्ध आहे. 🌳💧

2. इतिहास आणि शासन (History and Governance) 📜

जम्मू आणि काश्मीरचा इतिहास शतकानुशतके जुना आहे, जो बौद्ध धर्म, हिंदू धर्म आणि इस्लामच्या प्रभावाने समृद्ध झाला आहे.

संस्थान: 1947 मध्ये भारताच्या स्वातंत्र्याच्या वेळी, हे एक संस्थान होते, ज्याचे शासक महाराजा हरी सिंग होते.

भारतात विलीनीकरण: 26 ऑक्टोबर 1947 रोजी, महाराजा हरी सिंग यांनी जम्मू आणि काश्मीरला भारतात विलीन करण्याच्या करारावर स्वाक्षरी केली. ✍️

केंद्रशासित प्रदेश: 31 ऑक्टोबर 2019 रोजी, जम्मू आणि काश्मीरला एक केंद्रशासित प्रदेश म्हणून पुनर्गठित केले गेले. 🏛�

3. हवामान (Climate) ☀️❄️

या प्रदेशातील हवामान भौगोलिक विविधतेमुळे खूप वेगळे आहे.

जम्मू: येथे उन्हाळ्यात उष्ण आणि कोरडे हवामान असते, तर हिवाळा थंड असतो. ☀️

काश्मीर खोरे: येथील हवामान समशीतोष्ण आहे. उन्हाळा सुखद असतो आणि हिवाळा खूप थंड असतो, ज्यात जोरदार बर्फवृष्टी होते. 🌨�

4. संस्कृती, भाषा आणि सण (Culture, Language and Festivals) 🕌

जम्मू आणि काश्मीर एक सांस्कृतिक संगम आहे जिथे हिंदू, मुस्लिम आणि शीख धर्मांचा प्रभाव दिसून येतो.

भाषा: येथील प्रमुख भाषा काश्मिरी, डोगरी आणि उर्दू आहेत. 🗣�

सण: ईद-उल-फितर, ईद-उल-अजहा, शिवरात्री (हेराथ) आणि लोहरीसारखे सण येथे उत्साहात साजरे केले जातात. 🎉

5. पर्यटन (Tourism) 🏞�

हा प्रदेश आपल्या नैसर्गिक सौंदर्य आणि धार्मिक स्थळांसाठी एक प्रमुख पर्यटन केंद्र आहे.

श्रीनगर: 'तलावांचे शहर' म्हणून प्रसिद्ध, येथे डल तलाव आणि शिकाारा हाउसबोट विशेष आकर्षक आहेत. ⛵

गुलमर्ग: आपल्या स्कीइंग रिसॉर्ट्स आणि सुंदर कुरणांसाठी ओळखले जाते. ⛷️

पहलगाम: आपल्या शांत दऱ्या आणि अमरनाथ यात्रेसाठी प्रसिद्ध आहे. ⛰️

धार्मिक पर्यटन: जम्मूमध्ये माता वैष्णो देवी मंदिर आणि काश्मीरमध्ये अमरनाथ गुहा प्रमुख धार्मिक स्थळे आहेत. 🙏

📝 इमोजी सारांश (Emoji Saransh) 📝
🏔�➡️🌷➡️📜➡️☀️➡️❄️➡️🕌➡️🏞�➡️🍎➡️🧣➡️🙏

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-10.09.2025-बुधवार.
===========================================