पॅलेस्टाईन (Palestine) 🌍-🕌⛪🕍

[Atul Kaviraje]

विश्व ज्ञानकोश: पॅलेस्टाईन (Palestine) 🌍-

पॅलेस्टाईन (Palestine) हा मध्य पूर्वेतील (Middle East) एक ऐतिहासिक आणि भौगोलिक प्रदेश आहे, जो भूमध्य सागर आणि जॉर्डन नदीच्या मध्ये स्थित आहे. हा प्रदेश शतकानुशतके त्याच्या धार्मिक आणि राजकीय महत्त्वामुळे जगभरात चर्चेचा केंद्र राहिला आहे. त्याला इस्लाम, ख्रिस्ती धर्म आणि यहुदी धर्म, या तीनही प्रमुख धर्मांसाठी एक पवित्र भूमी मानले जाते. 🕌⛪🕍

1. भौगोलिक स्थिती आणि महत्त्व 🗺�
स्थान: पॅलेस्टाईन पश्चिम आशियामध्ये स्थित आहे आणि त्याच्या सीमा इजिप्त, जॉर्डन, सीरिया, लेबनॉन आणि इस्रायलला लागून आहेत.

समुद्रकिनारा: त्याचा पश्चिम भाग भूमध्य समुद्राला मिळतो, ज्यामुळे ते व्यापार आणि सांस्कृतिक देवाणघेवाणीसाठी एक महत्त्वपूर्ण स्थान बनते. 🌊

शेती: हा प्रदेश त्याच्या सुपीक जमिनीसाठी आणि ऑलिव्हच्या झाडांसाठी (olive trees) ओळखला जातो. 🌳

2. धार्मिक महत्त्व 🕊�
पवित्र भूमी: पॅलेस्टाईनला "पवित्र भूमी" म्हणून ओळखले जाते कारण ते तीनही इब्राहिमी धर्मांसाठी (Abrahamic religions) महत्त्वाचे आहे.

ख्रिस्ती धर्म: येथे येशू ख्रिस्ताचा (Jesus Christ) जन्म झाला होता, आणि बेथलहेम आणि जेरुसलेम (Jerusalem) सारखी ठिकाणे त्यांच्या जीवनाशी जोडलेली आहेत. ⛪

इस्लाम: जेरुसलेममधील अल-अक्सा मशीद (Al-Aqsa Mosque) इस्लाममध्ये तिसरे सर्वात पवित्र स्थान आहे. हे पैगंबर मुहम्मद यांच्या जीवनाशी जोडलेले आहे. 🕌

यहुदी धर्म: जेरुसलेममधील टेम्पल माउंट (Temple Mount) हे यहुदी धर्माचे सर्वात पवित्र स्थळ आहे. 🕍

3. ऐतिहासिक पार्श्वभूमी 📜
प्राचीन काळ: हा प्रदेश अनेक संस्कृतींचे घर राहिला आहे, ज्यात कनानी (Canaanites), इजिप्शियन (Egyptians), इस्राएली (Israelites), रोमन (Romans) आणि ऑट्टोमन (Ottomans) यांचा समावेश आहे.

रोमन शासन: रोमन शासनाच्या काळात, या प्रदेशाचे नाव "पॅलेस्टिना" (Palaestina) ठेवले गेले, ज्यातून "पॅलेस्टाईन" या नावाचा उगम झाला.

ऑट्टोमन साम्राज्य: 400 वर्षांपेक्षा जास्त काळ हा प्रदेश ऑट्टोमन साम्राज्याच्या अधिपत्याखाली होता. 🇹🇷

4. पहिल्या महायुद्धानंतरची स्थिती 💥
ब्रिटिश मॅंडेट: पहिल्या महायुद्धानंतर, ऑट्टोमन साम्राज्याच्या पतनासोबत, पॅलेस्टाईनवर ब्रिटिश शासन (British Mandate) स्थापित झाले.

यहुदी स्थलांतर: या काळात, युरोपमधून मोठ्या संख्येने यहुद्यांचे येथे स्थलांतर सुरू झाले, ज्यामुळे प्रदेशात तणाव वाढू लागला. ✡️

5. 1948 चे युद्ध आणि इस्रायलची निर्मिती ⚔️
संयुक्त राष्ट्राची योजना: 1947 मध्ये, संयुक्त राष्ट्राने पॅलेस्टाईनचे एक यहुदी आणि एक अरब राज्यात विभाजन करण्याची योजना बनवली.

इस्रायलची निर्मिती: मे 1948 मध्ये, इस्रायलने आपल्या स्वातंत्र्याची घोषणा केली, ज्यानंतर लगेचच अरब-इस्रायल युद्ध सुरू झाले.

अरब निर्वासित: या युद्धाच्या परिणामी, लाखो पॅलेस्टिनींना आपल्या घरांतून विस्थापित व्हावे लागले, ज्यांना आजही निर्वासित म्हणून ओळखले जाते. 😢

6. वर्तमान राजकीय स्थिती 🗳�
दोन राज्ये: आज, पॅलेस्टाईन दोन मुख्य भागांमध्ये विभागले गेले आहे: वेस्ट बँक (West Bank) आणि गाझा पट्टी (Gaza Strip).

पॅलेस्टिनी प्राधिकरण: वेस्ट बँकेच्या काही भागांवर पॅलेस्टिनी प्राधिकरणाचे (Palestinian Authority) मर्यादित नियंत्रण आहे.

हमास: गाझा पट्टीवर हमास (Hamas) नावाच्या एका दहशतवादी संघटनेचे नियंत्रण आहे. 💔

इस्रायलचे नियंत्रण: उर्वरित प्रदेशावर इस्रायलचे नियंत्रण आहे.

7. जेरुसलेमचा मुद्दा 🏛�
विवादित राजधानी: जेरुसलेम शहर इस्रायल आणि पॅलेस्टिनी दोन्हीसाठी एक महत्त्वाचा आणि वादग्रस्त मुद्दा आहे. इस्रायल त्याला आपली राजधानी मानतो, तर पॅलेस्टिनी त्याला आपल्या भविष्यातील राज्याची राजधानी मानतात.

पवित्र स्थळ: शहरात तीनही धर्मांची पवित्र स्थळे आहेत, ज्यामुळे हा वाद आणखी गुंतागुंतीचा होतो. 🕊�

8. निर्वासितांची समस्या 🏘�
लाखो निर्वासित: आजही जगभरात लाखो पॅलेस्टिनी निर्वासित शिबिरांमध्ये राहत आहेत, विशेषतः शेजारच्या अरब देशांमध्ये.

परत येण्याचा अधिकार: हे निर्वासित आणि त्यांचे वंशज आपल्या मूळ घरांमध्ये परत जाण्याच्या अधिकाराची मागणी करतात, जो एक प्रमुख राजकीय मुद्दा आहे.

9. संस्कृती आणि ओळख 🎨
अद्वितीय संस्कृती: पॅलेस्टिनींची स्वतःची एक समृद्ध आणि अद्वितीय संस्कृती आहे, ज्यात पारंपरिक पोशाख, संगीत, खाद्यपदार्थ (जसे की फलाफेल आणि हुम्मस) आणि कला यांचा समावेश आहे. 💃

संघर्ष: त्यांची संस्कृती आणि ओळख अनेकदा त्यांच्या संघर्ष आणि प्रतिकाराशी जोडलेली आहे.

10. निष्कर्ष 🤝
पॅलेस्टाईन एक असा प्रदेश आहे जिथे इतिहास, धर्म आणि राजकारण एकमेकांशी खोलवर जोडलेले आहेत. त्याचे भविष्य शांती आणि समाधानांच्या जटिल आव्हानांनी भरलेले आहे. जोपर्यंत सर्व पक्ष एका स्थायी शांतता करारावर पोहोचत नाहीत, तोपर्यंत या प्रदेशात तणाव आणि संघर्ष चालूच राहील. 🕊�

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-22.09.2025-सोमवार.
===========================================