शारदीय नवरात्री: शक्ती, भक्ती आणि साधनेचा उत्सव-🙏🌺✨💃🏹🎁💖

[Atul Kaviraje]

शारदीय नवरात्र आरंभ-

शारदीय नवरात्री: शक्ती, भक्ती आणि साधनेचा उत्सव-

शारदीय नवरात्री हिंदू धर्मातील एक प्रमुख आणि अत्यंत पवित्र उत्सव आहे. हा नऊ रात्री आणि दहा दिवसांपर्यंत चालणारा उत्सव आहे, जो देवी दुर्गेच्या नऊ रूपांच्या पूजेसाठी समर्पित आहे. हा सण वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक आहे आणि दरवर्षी शरद ऋतूच्या आगमनासोबत साजरा केला जातो. या वर्षी शारदीय नवरात्रीचा प्रारंभ 22 सप्टेंबर, 2025 रोजी होत आहे. 🙏🌺

१. शारदीय नवरात्रीचे महत्त्व
नवरात्री या शब्दाचा अर्थ 'नऊ रात्री' असा आहे. या नऊ रात्रींमध्ये देवी दुर्गेच्या नऊ वेगवेगळ्या रूपांची पूजा केली जाते. हा सण भक्तांना आध्यात्मिक शुद्धी आणि मानसिक शांती प्रदान करतो.

(अ) आध्यात्मिक महत्त्व: या नऊ दिवसांमध्ये व्रत, पूजा, जप आणि तपस्या केल्याने व्यक्तीला आंतरिक शक्ती आणि ऊर्जा मिळते.

(ब) धार्मिक महत्त्व: हा सण आपल्याला माता दुर्गेची शक्ती आणि त्यांची कृपा आठवण करून देतो, ज्यांनी महिषासुर सारख्या राक्षसाचा संहार केला होता.

२. नवरात्रीची नऊ रूपे
नवरात्रीच्या नऊ दिवसांमध्ये देवी दुर्गेच्या नऊ वेगवेगळ्या रूपांची पूजा केली जाते, ज्यांचे प्रत्येक दिवशी एक विशेष महत्त्व आहे.

शैलपुत्री: हिमालयाची कन्या, निसर्गाचे प्रतीक. ⛰️

ब्रह्मचारिणी: तप आणि साधनेचे प्रतीक.

चंद्रघंटा: शांती आणि वीरतेचे प्रतीक.

कुष्मांडा: ब्रह्मांडाला उत्पन्न करणारी देवी.

स्कंदमाता: मातृत्व आणि प्रेमाचे प्रतीक.

कात्यायनी: शक्ती आणि युद्धाची देवी.

कालरात्री: काळाचा नाश करणारी.

महागौरी: पवित्रता आणि शांतीचे प्रतीक.

सिद्धिदात्री: सर्व सिद्धी प्रदान करणारी.

३. घटस्थापना आणि त्याचा विधी
नवरात्रीचा प्रारंभ घटस्थापनाने होतो, ज्याला कलश स्थापना असेही म्हणतात. हा शुभ मुहूर्तावर केला जाणारा एक महत्त्वाचा विधी आहे.

साहित्य: मातीचा कलश, सप्त धान्य, पवित्र माती, पाणी, नारळ, आंब्याची पाने.

पद्धत: मातीच्या भांड्यात सप्त धान्य उगवले जातात आणि त्यावर कलश स्थापित केला जातो. कलशावर नारळ ठेवला जातो, जो देवीचे प्रतीक आहे.

४. उपवास आणि खाण्यापिणे
नवरात्रीच्या काळात भक्त आपल्या श्रद्धेनुसार उपवास ठेवतात.

फलाहार: उपवासादरम्यान धान्य आणि मीठ खाण्यास मनाई आहे. भक्त फळे, दूध, दही, साबुदाणा आणि शिंगाड्याचे पीठ खातात.

धार्मिक नियम: उपवासाने शरीर आणि मन दोन्ही शुद्ध होते.

५. पूजा आणि आरती
नवरात्रीच्या नऊ दिवसांमध्ये सकाळी आणि संध्याकाळी देवीची पूजा आणि आरती केली जाते.

आरती: माता दुर्गेची आरती भक्ती आणि श्रद्धेने गायली जाते.

मंत्र जप: या काळात "ॐ दुं दुर्गायै नमः" सारख्या मंत्रांचा जप केला जातो.

६. कन्या पूजन
अष्टमी आणि नवमीच्या दिवशी कन्या पूजनला विशेष महत्त्व आहे.

पद्धत: नऊ मुलींना देवीच्या नऊ रूपांचे प्रतीक मानून त्यांची पूजा केली जाते. त्यांना भोजन दिले जाते आणि भेटवस्तू दिल्या जातात.

महत्त्व: हे पूजन नारी शक्तीचा सन्मान करण्याचे प्रतीक आहे.

७. विजयादशमी आणि दसरा
नवरात्रीचा समारोप दहाव्या दिवशी विजयादशमीच्या रूपात होतो.

राम-रावण युद्ध: या दिवशी भगवान रामाने रावणाचा वध केला होता, त्यामुळे हे असत्यावर सत्याच्या विजयाचे प्रतीक आहे. 🏹

रावण दहन: या दिवशी रावणाच्या पुतळ्याचे दहन केले जाते.

८. गरबा आणि दांडिया
गुजरातमध्ये नवरात्रीच्या काळात गरबा आणि दांडियाचे आयोजन केले जाते.

गरबा: हा एक पारंपरिक नृत्य आहे, जो देवी दुर्गेच्या सन्मानार्थ केला जातो.

दांडिया: दांड्या एकमेकांवर आदळून हे नृत्य केले जाते, जे शक्तीचे प्रतीक आहे. 💃

९. शारदीय नवरात्रीचा संदेश
हा सण आपल्याला अनेक महत्त्वाचे संदेश देतो.

वाईटावर चांगल्याचा विजय: आपण नेहमीच सत्याच्या मार्गावर चालले पाहिजे.

नारी शक्तीचा सन्मान: हा सण नारी शक्तीचा सन्मान करण्याचा संदेश देतो.

१०. नवरात्री आणि समृद्धी
नवरात्रीचा सण घरात सुख, शांती आणि समृद्धी आणतो.

पवित्र वातावरण: पूजा-अर्चाने घराचे वातावरण पवित्र आणि सकारात्मक बनते.

आशीर्वाद: देवी दुर्गा आपल्या भक्तांना सुख, समृद्धी आणि यशाचा आशीर्वाद देतात. 🎁

Emoji सारांश: 🙏🌺✨💃🏹🎁💖

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-22.09.2025-सोमवार.
===========================================