राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी (मौनगिरी) जयंती महोत्सव-२७ सप्टेंबर २०२५ (शनिवार)-1-

[Atul Kaviraje]

जनार्दन स्वामी जयंती-बेट कोपरगाव, जिल्हा-नगर-

मराठी लेख: राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामी (मौनगिरी) जयंती महोत्सव-

दिनांक: २७ सप्टेंबर २०२५ (शनिवार) 🗓�
पर्व: जनार्दन स्वामी जयंती महोत्सव/सेवा सोहळा
ठिकाण: बेट कोपरगाव, जिल्हा अहमदनगर, महाराष्ट्र 🚩

महाराष्ट्राच्या पावन भूमीवर अनेक संतांनी जन्म घेतला, ज्यांनी आपल्या निष्काम कर्मयोगातून आणि तपस्येतून समाजाला नवी दिशा दिली। अशाच एका महान संत होते राष्ट्रसंत जगद्गुरू जनार्दन स्वामी (मौनगिरी) महाराज। त्यांची जयंती २४ सप्टेंबरला साजरी केली जाते, परंतु बेट कोपरगाव, अहमदनगर येथील त्यांच्या समाधी स्थळावर त्यांच्या शिकवणुकीला समर्पित भक्ती आणि सेवेचे कार्यक्रम संपूर्ण आठवडाभर चालतात। २७ सप्टेंबर २०२५ चा हा पवित्र शनिवार, त्यांच्या जयंतीच्या आध्यात्मिक ऊर्जेला समर्पित, ज्ञान, वैराग्य आणि सामाजिक समरसतेचा पर्व असेल।

1. राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामींचा परिचय आणि जीवन दर्शन
1.1. निष्काम कर्मयोगी:

स्वामीजींचे जीवन निष्काम कर्मयोगाचे साक्षात उदाहरण होते। त्यांनी लोकांना शिकवले की मोक्षासाठी कर्मांचा त्याग नव्हे, तर फलाकांक्षेचा त्याग आवश्यक आहे। 🤲

जन्म: त्यांचा जन्म २४ सप्टेंबर १९१४ रोजी संभाजीनगर (औरंगाबाद) जिल्ह्यातील दहेगाव येथे झाला होता।

1.2. 'मौनगिरी' ही पदवी:

त्यांनी मौन तपस्येला आपल्या साधनेचा मुख्य भाग बनवले। यामुळेच त्यांना 'मौनगिरी' ही पदवी मिळाली। त्यांचे मौन बाह्य नव्हे, तर आंतरिक शांतीचे प्रतीक होते। 🧘

2. बेट कोपरगाव: साधनेचे केंद्र
2.1. समाधी स्थळ आणि आश्रम:

कोपरगाव (अहमदनगर) येथे गोदावरी नदीच्या काठी असलेले त्यांचे बेट (द्वीपासारखे स्थळ) एक प्रमुख तीर्थक्षेत्र आणि साधनेचे केंद्र आहे।

येथे त्यांची समाधी आणि भव्य आश्रम आहे, जिथे दरवर्षी हजारो भक्त एकत्र येतात। 🕌

2.2. शिवभक्तीचा प्रसार:

स्वामीजींनी आयुष्यभर शिवभक्तीचा प्रचार केला। त्यांनी अनेक शिव मंदिरांचे भूमिपूजन केले आणि समाजाला शिव आणि शक्तीच्या उपासनेचे महत्त्व सांगितले। 🔱

3. जयंती सोहळ्याचे आध्यात्मिक स्वरूप
3.1. अखंड जप अनुष्ठान:

जयंतीनिमित्त, आश्रमात अनेकदा सात दिवसीय किंवा पाच दिवसीय अखंड जप अनुष्ठानाचे 📿 आयोजन केले जाते, ज्यात भक्त मौन राहून किंवा सामूहिकपणे नामस्मरण करतात।

3.2. कीर्तन-प्रवचन:

या निमित्ताने भक्तिमय कीर्तन, भजन आणि स्वामीजींच्या जीवनावर आधारित प्रवचनांचे आयोजन होते, जे भक्तांना ज्ञान आणि वैराग्याकडे प्रेरित करतात। 🎶

4. सामुदायिक सेवा आणि श्रमदान
4.1. जनार्दन स्वामींचा सेवाभाव:

स्वामीजींनी जन-कल्याणासाठी अनेक कार्ये केली। त्यांच्या आश्रमात सामुदायिक श्रमदानाचे (सेवा) विशेष महत्त्व आहे।

त्यांचे अनुयायी आश्रमाची स्वच्छता, बागकाम आणि भक्तांच्या सेवेत उत्साहाने भाग घेतात।

4.2. महाप्रसाद आणि अन्नदान:

सोहळ्यादरम्यान विशाल अन्नदानाचे 🍚 आयोजन केले जाते, जे त्यांची भुकेल्याला भोजन देण्याची शिकवण दर्शवते। हे सेवा, समर्पण आणि समतेचे प्रतीक आहे।

5. शिक्षण आणि गुरुकुल पद्धती
5.1. शिक्षण संस्थांची स्थापना:

राष्ट्रसंत जनार्दन स्वामींनी शिक्षणाच्या प्रसारावर विशेष भर दिला। त्यांनी महर्षि विद्या मंदिरे आणि गुरुकुले स्थापन केली। 📚

5.2. संस्कारयुक्त शिक्षण:

त्यांच्या शिक्षण पद्धतीत आध्यात्मिक ज्ञान आणि आधुनिक शिक्षणाचा समन्वय आहे, जेणेकरून विद्यार्थी संस्कारक्षम नागरिक बनू शकतील। 👦👧

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-27.09.2025-शनिवार.
===========================================