जागतिक पर्यटन दिवस - विशेष आवड पर्यटन:२७ सप्टेंबर २०२५ (शनिवार)-1-

[Atul Kaviraje]

जागतिक पर्यटन दिन-विशेष स्वारस्य-उपक्रम-

मराठी लेख: जागतिक पर्यटन दिवस - विशेष आवड पर्यटन: अनुभवांची नवी भरारी-

दिनांक: २७ सप्टेंबर २०२५ (शनिवार) 🗓�
पर्व: जागतिक पर्यटन दिवस (World Tourism Day) 🌍
विषय: विशेष आवड पर्यटन (Special Interest Tourism - SIT) 🧭

२७ सप्टेंबर रोजी दरवर्षी साजरा केला जाणारा जागतिक पर्यटन दिवस यावेळी 'विशेष आवड पर्यटना'चे (SIT) महत्त्व अधोरेखित करतो। पर्यटन आता फक्त स्थळे पाहण्यापुरते मर्यादित राहिलेले नाही; ते वैयक्तिक आवड, शिकण्याची इच्छा आणि सखोल अनुभवांचा शोध बनले आहे। विशेष आवड पर्यटन प्रवाशांना त्यांच्या विशिष्ट छंद, आवडी किंवा ज्ञानप्राप्तीच्या आकांक्षांवर आधारित प्रवास योजना तयार करण्याची परवानगी देते। हे पर्यटन केवळ प्रवाशालाच समाधान देत नाही, तर स्थानिक अर्थव्यवस्था आणि संस्कृतीलाही समृद्ध करते।

1. विशेष आवड पर्यटन (SIT) चा परिचय
1.1. SIT ची व्याख्या:

SIT हा असा प्रवास आहे जिथे प्रवाशाचा मुख्य उद्देश एखाद्या विशिष्ट छंद, क्रियाकलाप किंवा आवडीशी जोडलेला असतो, केवळ प्रेक्षणीय स्थळे पाहणे नव्हे। 🏹

उदाहरण: जर एखादी व्यक्ती फक्त पक्षी निरीक्षण (Bird Watching) करण्यासाठी केवलादेव राष्ट्रीय उद्यानाचा प्रवास करत असेल, तर तो SIT चा भाग आहे। 🐦

1.2. पारंपरिक पर्यटनापेक्षा भिन्नता:

जिथे पारंपरिक पर्यटन गर्दीच्या ठिकाणी केंद्रित असते, तिथे SIT अप्रचलित ठिकाणांना आणि विशिष्ट अनुभवांना प्राथमिकता देते। 🗺�

2. SIT चे प्रमुख प्रकार आणि उदाहरणे
2.1. साहसी पर्यटन (Adventure Tourism):

यात धोका आणि थरार समाविष्ट असतो।

उदाहरण: उत्तराखंडमध्ये रिव्हर राफ्टिंग 🛶, लेह-लडाखमध्ये माउंटन बाइकिंग। ⛰️

2.2. सांस्कृतिक आणि वारसा पर्यटन (Cultural & Heritage Tourism):

एखाद्या ठिकाणाचा इतिहास, कला, परंपरा आणि जीवनशैली जाणून घेणे।

उदाहरण: राजस्थानच्या पुष्कर मेळ्यात सहभागी होणे किंवा बनारसमध्ये संगीत साधना शिकणे। 🎻

2.3. इको-टूरिझम आणि वन्यजीव पर्यटन (Eco-tourism & Wildlife):

पर्यावरणाचे संरक्षण करून त्याचा अनुभव घेणे।

उदाहरण: आसामच्या काझीरंगात गेंड्यांचे निरीक्षण करणे, किंवा अंदमानमध्ये खारफुटीच्या जंगलाचा अभ्यास करणे। 🐘🌴

3. SIT चा आर्थिक आणि सामाजिक परिणाम
3.1. स्थानिक अर्थव्यवस्थेला चालना:

SIT बहुतेकदा गर्दीपासून दूर असलेल्या लहान, ग्रामीण भागांमध्ये केंद्रित असते, ज्यामुळे स्थानिक हस्तकला, गाईड आणि होमस्टेला थेट फायदा होतो। 💰

3.2. सांस्कृतिक संरक्षण:

प्रवासी जेव्हा एखाद्या स्थानिक कला किंवा परंपरेत (जसे की वारली पेंटिंग) रस दाखवतात, तेव्हा त्या संस्कृतीच्या संरक्षणाला प्रोत्साहन मिळते। 🖼�

4. स्थिरता आणि पर्यावरण संरक्षण
4.1. शाश्वत मॉडेल:

SIT, विशेषतः इको-टूरिझम, पर्यावरणाप्रति संवेदनशील असते। याचा उद्देश नैसर्गिक संसाधनांवर कमीत कमी नकारात्मक परिणाम करणे हा आहे। ✅

5. ज्ञानाची प्राप्ती आणि वैयक्तिक विकास
5.1. शिकण्याचा अनुभव:

SIT हा एक शैक्षणिक प्रवास आहे, जिथे प्रवासी एखादे नवीन कौशल्य (स्वयंपाक, योग) शिकू शकतात किंवा एखाद्या विषयावर सखोल माहिती मिळवू शकतात। 🧠

उदाहरण: केरळमध्ये आयुर्वेद चिकित्सेचा कोर्स करणे। 🌿

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-27.09.2025-शनिवार.
===========================================