महात्मा गांधी - (जन्म: 2 ऑक्टोबर 1869) - भारताचे राष्ट्रपिता-1-🕊️ अहिंसा ✊ सत्य

[Atul Kaviraje]

महात्मा गांधी - (जन्म: 2 ऑक्टोबर 1869) - भारताचे राष्ट्रपिता आणि स्वातंत्र्य चळवळीचे नेते.

महात्मा गांधी - एक थोर व्यक्तिमत्त्व-

दिनांक: 2 ऑक्टोबर 2025

1. परिचय आणि महत्त्व 🙏
आज, 2 ऑक्टोबर रोजी, आपण भारताचे राष्ट्रपिता महात्मा गांधी यांच्या जयंतीनिमित्त त्यांचे स्मरण करत आहोत. मोहनदास करमचंद गांधी, ज्यांना प्रेमाने 'बापू' म्हटले जाते, हे केवळ एक राजकीय नेते नव्हते, तर ते एक तत्वज्ञानी, समाजसुधारक आणि नैतिकतेचे महान प्रतीक होते. त्यांचा जन्म 2 ऑक्टोबर 1869 रोजी पोरबंदर, गुजरात येथे झाला.  त्यांनी भारताला ब्रिटिशांच्या राजवटीतून मुक्त करण्यासाठी केलेल्या संघर्षात अहिंसा आणि सत्याग्रहाचा अवलंब केला, ज्यामुळे ते जगासाठी प्रेरणा बनले.

2. बालपण आणि प्रारंभिक जीवन 🎓
गांधीजींचे बालपण पोरबंदर आणि राजकोटमध्ये गेले. त्यांचा जन्म एका मध्यमवर्गीय कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील करमचंद गांधी पोरबंदरचे दिवाण होते आणि आई पुतळीबाई एक अत्यंत धार्मिक स्त्री होत्या. त्यांच्यावर त्यांच्या आईच्या धार्मिक विचारांचा आणि साधेपणाचा खूप प्रभाव होता. वयाच्या 19 व्या वर्षी ते कायद्याचे शिक्षण घेण्यासाठी इंग्लंडला गेले आणि 1891 मध्ये बॅरिस्टर म्हणून भारतात परतले.

3. दक्षिण आफ्रिकेतील अनुभव: एका क्रांतीची सुरुवात 🚂
गांधीजींच्या आयुष्यातील सर्वात मोठा टर्निंग पॉइंट दक्षिण आफ्रिकेत आला.

वर्णभेदाचा अनुभव: 1893 मध्ये, एका खटल्याच्या निमित्ताने ते दक्षिण आफ्रिकेला गेले. तिथे त्यांना वर्णभेदाचा अत्यंत कटू अनुभव आला. एका रेल्वे प्रवासात, केवळ भारतीय असल्यामुळे त्यांना फर्स्ट क्लासच्या डब्यातून बाहेर काढले गेले.

सत्याग्रहाचा जन्म: या घटनेने त्यांना अन्यायविरुद्ध लढण्याची प्रेरणा दिली. इथेच त्यांनी वर्णभेद आणि अन्यायाविरुद्ध लढण्यासाठी सत्याग्रह (सत्य आणि अहिंसेवर आधारित आंदोलन) या नवीन तत्त्वज्ञानाचा पाया घातला. त्यांनी 21 वर्षे तिथे भारतीयांच्या हक्कांसाठी लढा दिला.

4. भारतात परत आणि स्वातंत्र्य चळवळीचा आरंभ 🇮🇳
9 जानेवारी 1915 रोजी गांधीजी भारतात परतले. सुरुवातीला त्यांनी संपूर्ण भारताचा प्रवास केला, लोकांच्या समस्या समजून घेतल्या आणि स्वातंत्र्य चळवळीची तयारी केली.

चंपारण सत्याग्रह (1917): बिहारमधील चंपारण येथील शेतकऱ्यांवर लादलेल्या अन्यायी कर प्रणालीविरुद्ध त्यांनी यशस्वीपणे आंदोलन केले.

खेडा सत्याग्रह (1918): गुजरातमध्ये पीक खराब झाल्यामुळे कर माफीसाठी त्यांनी आंदोलन केले आणि तेही यशस्वी झाले.

5. सत्याग्रह आणि अहिंसेचे तत्त्वज्ञान 🕊�
गांधीजींच्या तत्त्वज्ञानाचा गाभा सत्याग्रह (सत्याचा आग्रह) आणि अहिंसा (शारीरिक किंवा मानसिक हानी न पोहोचवणे) होता.

अहिंसा: त्यांच्या मते, अहिंसा ही सर्वात मोठी शक्ती आहे. [Symbol of a dove]

सत्याग्रह: याचा अर्थ सत्याच्या मार्गाने आणि शांततेने अन्याय आणि जुलुमाचा प्रतिकार करणे. त्यांनी जगाला शिकवले की क्रूरतेचा सामना प्रेम आणि अहिंसेने केला जाऊ शकतो.

6. स्वातंत्र्य चळवळीतील प्रमुख आंदोलने 🚶
गांधीजींच्या नेतृत्वाखालील प्रमुख आंदोलनांनी भारताच्या स्वातंत्र्याचा मार्ग प्रशस्त केला:

असहकार आंदोलन (1920-22): ब्रिटिश सरकारला सहकार्य न करण्याचे आवाहन केले.

सविनय कायदेभंग (दांडी मार्च, 1930): ब्रिटिशांच्या मीठ कायद्याविरुद्ध दांडी येथे मोर्चा काढून त्यांनी कायदेभंग केला.

भारत छोडो आंदोलन (1942): 'करो या मरो' या घोषणेसह या आंदोलनाने ब्रिटिश सत्तेला हादरवून सोडले.

इमोजी सारांश: 🇮🇳 राष्ट्रपिता 🕊� अहिंसा ✊ सत्याग्रह ❤️ सेवा 👕 खादी 🚶 दांडी मार्च ✨ अमर प्रेरणा

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-02.10.2025-गुरुवार.
===========================================