संत सेना महाराज-रामे अहिल्या उद्धरिली। रामे गणिका तारिली-1-

[Atul Kaviraje]

                         "संत चरित्र"
                        ------------

        संत सेना महाराज-

रामायण लिहिणारे वाल्मीकी ऋषी त्यांचे पूर्वायुष्यातील नाव 'वाल्याकोळी' पापी माणूस हा

त्याच्यावरील शिक्का, नामस्मरणाने त्याचा ऋषी झाला. हे नामस्मरणाचे महत्त्व ते सांगतात.

     "रामे अहिल्या उद्धरिली। रामे गणिका तारिली।

     म्हणा राम श्रीराम। भवसिंधु तारक नाम।॥

     रामे जटायु तारिले। रामे वानरा उद्धरिले ॥

     ऐसा अयोध्येचा राजा। सेना म्हणे बाप माझा ॥"

संत सेना महाराज - अभंगाचा सखोल भावार्थ आणि विस्तृत विवेचन
॥ आरंभ (Introduction) ॥
संत सेना महाराज हे वारकरी संप्रदायातील एक थोर संत कवी होते. त्यांच्या अभंगातून त्यांनी सामान्य लोकांना सहज आणि सोप्या भाषेत भक्तीमार्गाचे महत्त्व पटवून दिले. प्रस्तुत अभंगामध्ये त्यांनी 'राम-नामा' च्या सामर्थ्याचे आणि त्या नामाच्या उच्चारणाने जीवाची कशी मुक्ती होते, याचे अत्यंत प्रभावी आणि हृद्य वर्णन केले आहे. श्रीरामाने भूतलावर घेतलेल्या अवतारात जे अलौकिक, उद्धार करणारे कार्य केले, त्याचे दाखले देत, ते राम-नाम हेच भवसागर पार करण्याचे एकमेव साधन आहे, हे ठामपणे सांगतात.

॥ प्रत्येक कडव्याचा अर्थ आणि विवेचन (Meaning and Elaboration of Each Stanza) ॥
१. पहिले कडवे:
"रामे अहिल्या उद्धरिली। रामे गणिका तारिली।
म्हणा राम श्रीराम। भवसिंधु तारक नाम।॥"

अर्थ (Meaning):
रामे अहिल्या उद्धरिली: श्रीरामाने अहिल्येचा उद्धार केला. (गौतम ऋषींच्या शापामुळे शिळा बनलेल्या अहिल्येला श्रीरामाच्या चरणस्पर्शाने पुन्हा मानवी रूप मिळाले.)

रामे गणिका तारिली: श्रीरामाने गणिकेला (वेश्येला) तारले. (गणिका वाईट कर्मे करत असली तरी तिने कळत-नकळत रामाचे नामस्मरण केले, ज्यामुळे तिला मुक्ती मिळाली.)

म्हणा राम श्रीराम। भवसिंधु तारक नाम: म्हणून 'राम श्रीराम' म्हणा. कारण हे नाम भवसागर (संसाररूपी सागर) पार करणारे आहे.

विस्तृत विवेचन (Elaboration):
या पहिल्या कडव्यात संत सेना महाराज राम-नामाच्या अलौकिक सामर्थ्याचे महत्त्व सिद्ध करण्यासाठी दोन प्रमुख उदाहरणे देतात. पहिले उदाहरण आहे अहिल्येचे. कठोर शापामुळे दगड झालेल्या अहिल्येला स्वतःच्या चरणस्पर्शाने श्रीरामाने पुन्हा शुद्ध मानवी रूप दिले आणि तिचा उद्धार केला. याचा अर्थ असा आहे की, राम-नाम किंवा रामाची कृपा कोणत्याही जडत्वातून (अज्ञान, अहंकार, वाईट वासना) मुक्ती देऊ शकते. दुसरे उदाहरण आहे गणिकेचे. गणिका हे वाईट आणि निंद्य जीवनाचे प्रतीक आहे. पण केवळ नामस्मरणाच्या बळावर तिला मुक्ती मिळाली.

उदाहरण (Example): या उदाहरणातून संत महाराज हे स्पष्ट करतात की, पापी असो वा पुण्यवान, सज्जन असो वा दुर्जन, उच्च असो वा नीच, या नामापुढे कोणाचाही विचार केला जात नाही. केवळ नामावर श्रद्धा आणि निष्ठा असली, तर ते नाम अत्यंत पातकी जीवाचाही उद्धार करते, जसे अत्यंत कठोर 'शिळेचा' आणि 'गणिके'चा केला.

म्हणून, सेना महाराज ठामपणे सांगतात की, हे 'राम श्रीराम' नाम केवळ एक अक्षर नाही, तर ते 'भवसिंधु तारक नाम' आहे – म्हणजे जन्म-मृत्यूच्या या अथांग सागरातून पैलतीर गाठायला लावणारे हे जहाजच आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-03.10.2025-शुक्रवार.
===========================================