पाशांकुशा एकादशी -1-

[Atul Kaviraje]

पाशांकुशा एकादशी -

पाशांकुशा एकादशी (03 ऑक्टोबर, 2025 - शुक्रवार) : -

ही शुभ तिथी, पाशांकुशा एकादशी, ज्याला कधीकधी पापांकुशा एकादशी असेही म्हणतात, आश्विन महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील अकराव्या तिथीला साजरी केली जाते. हा भगवान विष्णूची आराधना आणि पापांपासून मुक्ती मिळवण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचा दिवस आहे. हा लेख भक्ती भावाने परिपूर्ण होऊन या पवित्र व्रताचे महत्त्व, पद्धत आणि फळावर प्रकाश टाकतो.

1. एकादशीचा परिचय आणि तिथी 📅
मूळ नाव: पाशांकुशा एकादशी किंवा पापांकुशा एकादशी.

वेळ: आश्विन महिन्याच्या (सप्टेंबर/ऑक्टोबर) शुक्ल पक्षाची एकादशी.

अर्थ: 'पाश' म्हणजे बंधन (मोह-मायेचे बंधन) आणि 'अंकुश' म्हणजे नियंत्रण. ही एकादशी या बंधनांवर नियंत्रण ठेवण्याची संधी देते.

2025 मध्ये तिथी: 03 ऑक्टोबर, शुक्रवार.

2. पौराणिक महत्त्व आणि कथा 📖
कथेचा सार: या व्रताच्या कथेत युधिष्ठिर आणि भगवान श्रीकृष्णाच्या संवादाचा समावेश आहे.

मुख्य फळ: ही एकादशी जीवनातील पापांच्या बंधनातून मुक्ती देते आणि वैकुंठ धामाकडे घेऊन जाते.

उदाहरण: प्राचीन काळात विंध्यपर्वतावर क्रूर कर्मे करणारा केतुमान नावाचा शिकारी राहत होता. अंतिम वेळी यमदूतांना घाबरून जेव्हा त्याने महर्षि अंगिरा यांच्याकडून पाशांकुशा एकादशीचे महत्त्व ऐकले आणि त्याचे पालन केले, तेव्हा त्याला मोक्ष प्राप्त झाला.

सिद्धांत: खऱ्या मनाने केलेले प्रायश्चित्त आणि हे व्रत मोठ्या पापांचा देखील नाश करते.

3. व्रताची पद्धत आणि नियम 🙏
संकल्प: दशमीच्या दिवशी एकदाच भोजन करा आणि एकादशीच्या दिवशी सूर्योदयापूर्वी उठून व्रताचा संकल्प घ्या.

पूजा: भगवान पद्मनाभाची (भगवान विष्णूचे रूप) पूजा करा. त्यांना कमळाचे फूल, तुळस, नैवेद्य आणि दिवा अर्पण करा.

जागरण: रात्री भगवान विष्णूचे भजन, कीर्तन आणि मंत्रोच्चार करून जागरण (रात्रभर जागणे) करा.

अत्यंत पवित्र वस्तू: या दिवशी तुळशीच्या पानांनी देवाची पूजा करणे अत्यंत शुभ मानले जाते. 🌿

4. फळ आणि महिमा ✨
पाप-नाशक: ही एकादशी पापांचे बंधन तसेच कापून टाकते, जसा अंकुश हत्तीला नियंत्रित करतो.

धन-धान्याची प्राप्ती: या व्रताच्या प्रभावाने व्यक्तीला भौतिक सुख-संपत्ती आणि मोक्ष दोन्ही प्राप्त होते.

तीर्थ यात्रेचे पुण्य: हे व्रत केल्याने गंगा, गया, काशी इत्यादी तीर्थांमध्ये स्नान केल्यासारखे पुण्य मिळते.

चिन्ह: कमळाचे फूल (शुद्धता) आणि शंख (विजय आणि शुभता)। 🌸🐚

5. दानाचे महत्त्व 🎁
दानाचे वस्तू: या दिवशी धान्य, वस्त्र, सोने, बूट, छत्री किंवा पाण्याचे दान करणे खूप शुभ असते.

पात्र: दान नेहमी योग्य आणि गरजू व्यक्तीलाच दिले पाहिजे.

भाव: दान नेहमी निस्वार्थ भावनेने केले पाहिजे, तरच त्याचे पूर्ण फळ मिळते.

महान उपकार: 'भुकेल्याला अन्न आणि तहानलेल्याला पाणी' हे दान सर्वात मोठे धर्म आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-03.10.2025-शुक्रवार.
===========================================