धावीर महापालखी-रोहा, जिल्हा-रायगड- 1-

[Atul Kaviraje]

धावीर महापालखी-रोहा, जिल्हा-रायगड-

श्री धावीर महापालखी उत्सव: रोहा, जिल्हा रायगड (03 ऑक्टोबर, 2025 - शुक्रवार)-

महाराष्ट्रातील कोकण प्रदेश, रायगड जिल्ह्यातील रोहा शहराचे ग्रामदैवत श्री धावीर महाराज आहेत. त्यांचा वार्षिक महापालखी उत्सव केवळ एक धार्मिक विधी नाही, तर सामाजिक एकता, शौर्य आणि अटूट श्रद्धेचे प्रतीक आहे. दरवर्षी विजयादशमी (दसरा) च्या दुसऱ्या दिवशी सुरू होणारा हा भव्य पालखी सोहळा रोहावासीयांसाठी एक भावनिक सण असतो.

1. उत्सवाचा परिचय आणि तिथी 🚩
देवता: श्री धावीर महाराज (रोहाचे ग्रामदैवत).

उत्सवाचे नाव: धावीर महापालखी सोहळा.

वेळ: दसऱ्याच्या (विजयादशमी) दुसऱ्या दिवशी सकाळच्या सशस्त्र सलामीने सुरू होऊन, सुमारे 29 तास रोहा शहरात फिरतो.

2025 मध्ये तिथी: 03 ऑक्टोबर, 2025, शुक्रवार रोजी पालखी सोहळ्याचा आरंभ होईल.

2. धावीर महाराज: ग्रामदैवताचा इतिहास 📜
उत्पत्ती: धावीर महाराजांचे मूळ स्थान रोहापासून काही अंतरावर असलेल्या वराठी नावाच्या वाडीत मानले जाते.

रोह्यात आगमन: एका स्थानिक भक्त वळवंतराव विठोजी मोरे (वृद्धापकाळामुळे वराठीला जाऊ शकत नव्हते) यांच्या भक्तीने प्रसन्न होऊन महाराजांनी त्यांना दृष्टांत दिला आणि रोहा शहराच्या पश्चिम भागात एका कातळावर स्वयंभू रूपात प्रकट झाले.

मंदिर निर्माण: भक्त मोरे आणि त्यांच्या पाच बंधूंनी मिळून 1849 ई. मध्ये मंदिराचे बांधकाम केले.

3. महापालखी सोहळ्याची विशिष्ट परंपरा ✨
सशस्त्र सलामी (पोलीस ऑनर): हे या उत्सवाचे सर्वात अद्वितीय आणि प्रमुख आकर्षण आहे. ब्रिटिश काळापासून (1862) सुरू असलेली ही परंपरा आजही कायम आहे, जिथे रायगड पोलीस दलाचे जवान पालखीला सशस्त्र सलामी (Armed Salute) देतात.

कारण: हा सन्मान धावीर महाराजांच्या शौर्य शक्तीचे आणि ग्राम रक्षक म्हणून त्यांच्या भूमिकेचे प्रतीक आहे.

वेळ: सलामी सोहळा पहाटे, पालखी सुरू होण्यापूर्वीच होतो.

4. पालखीची यात्रा (29 तासांचा सोहळा) 👣
पालखीचे स्वरूप: पालखीत श्री धावीर महाराजांची उत्सव मूर्ती सजवली जाते.

मार्ग: पालखी रोहा शहराच्या कानाकोपऱ्यात, प्रत्येक आळी (गल्ली) आणि प्रत्येक समाजाच्या घराघरात जाते.

बंधु भेट: पालखी आपल्या बंधू धाकसूत महाराजांना भेटायला जाते, जे सामाजिक एकतेचे प्रतीक आहे.

अनवाणी सेवा: अनेक भाविक आणि विशेषतः तरुण, महाराजांच्या पालखीसोबत 29 तास अनवाणी (नंगे पाय) चालून सेवा करतात, जी त्यांची अटूट श्रद्धा आणि त्याग दर्शवते.

5. सामाजिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व ❤️
एकतेचे प्रतीक: हा उत्सव जाती-धर्माचा भेद मिटवून, सर्व रोहावासीयांना एका सूत्रात बांधतो. पालखी प्रत्येक समाजाच्या घरापर्यंत जाते आणि सर्वांचे आशीर्वाद स्वीकारते.

पारंपरिक वाद्य: पालखी सोहळ्यात संबाळ, हलगी आणि ढोल-ताशा यांसारख्या पारंपरिक कोकणी वाद्यांचा गजर होतो, जो कोकणची लोक-संस्कृती जिवंत ठेवतो.

गोंधळ: नवरात्र उत्सवादरम्यान आणि पालखीनंतर रात्री उशिरापर्यंत खंडोबाच्या गोंधळ्यांकडून गोंधळ (पारंपरिक लोक-नृत्य/गीत) घातला जातो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-03.10.2025-शुक्रवार.
===========================================