श्री रोकडेश्वर कोजागिरी उत्सव, रहिमतपूर: आस्था, परंपरा आणि अमृत-वर्षाचा संगम-1-

[Atul Kaviraje]

रोकडेश्वर कोजागिरी उत्सव-रहिमतपूर-

🌕 श्री रोकडेश्वर कोजागिरी उत्सव, रहिमतपूर: आस्था, परंपरा आणि अमृत-वर्षाचा संगम 🐘-

रहिमतपूर (सातारा जिल्हा, महाराष्ट्र) आपली ऐतिहासिक ओळख जपण्यासोबतच श्री रोकडेश्वर देवाच्या भव्य कोजागिरी उत्सवासाठी प्रसिद्ध आहे। हा उत्सव साडेतीनशे वर्षांहून अधिक जुनी एक अनोखी परंपरा आहे, जी शरद पौर्णिमेच्या किंवा कोजागिरी पौर्णिमेच्या (06 ऑक्टोबर 2025) रात्री आयोजित केली जाते। या रात्री जिथे संपूर्ण महाराष्ट्रात माता लक्ष्मीची 🪷 पूजा आणि खिरीचा अमृत संचार होतो, तिथे रहिमतपूरमध्ये श्री रोकडेश्वर देव 🕉� आणि इंद्र देव 🐘 यांची विशेष यात्रा (जत्रा) काढली जाते, ज्यामुळे या उत्सवाला महाराष्ट्रातील इतर कोजागिरी उत्सवांपेक्षा वेगळी ओळख मिळते।

रोकडेश्वर या नावाचा अर्थ 'रोकड' (नकद धन/त्वरित फळ) आणि 'ईश्वर' (देवता) याच्याशी जोडलेला आहे, याचा अर्थ त्वरित मनोकामना पूर्ण करणारे देवता असा होतो। हा उत्सव भक्ती, वैभव, सांस्कृतिक वारसा आणि ग्रामीण एकजूट यांचा एक अद्भुत संगम आहे।

🌟 प्रतीक (Symbols), चित्र (Pictures) आणि इमोजी सारांश (Emoji Summary) 🪷

मुख्य प्रतीक: रोकडेश्वर शिवलिंग 🕉�, हत्तीवरील मिरवणूक 🐘, कोजागिरी चंद्र 🌕, ढोल-ताशा 🥁, पैसा/धन 💰

भाव: भक्ती 🙏, परंपरा 📜, वैभव ✨, त्वरित लाभ 🏆

इमोजी सारांश: 🕉�🐘🌕💰🎉🙏

सविस्तर आणि विवेचनपूर्ण लेख
1. उत्सवाचा परिचय आणि ऐतिहासिक वारसा 📜

उप-मुद्दा   विवरण
1.1 देवतेचे नाव   श्री रोकडेश्वर - ही शंकराची एक अशी प्रतिमा आहे जी त्वरित फळ (रोकड) देते आणि भक्तांच्या आर्थिक इच्छा पूर्ण करते, अशी मान्यता आहे।
1.2 उत्सवाचे नाव   कोजागिरी उत्सव (शरद पौर्णिमा)। हा उत्सव 350 वर्षांहून अधिक जुन्या अध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक परंपरेचे प्रतीक आहे।
1.3 रहिमतपूरचा गौरव   हा उत्सव रहिमतपूर गावाचा सर्वात मोठा सण आहे, जो गावाच्या ओळख आणि सामुदायिक भावनेचे प्रतीक आहे।

2. कोजागिरी पौर्णिमेचे विशेष महत्त्व 🌕

उप-मुद्दा   विवरण
2.1 चंद्रकला आणि अमृत   06 ऑक्टोबर 2025 रोजी चंद्र आपल्या सोळा कलांनी परिपूर्ण राहील, ज्याची किरणे अमृताचा 💧 संचार करतील, ज्यामुळे वातावरण भक्तिमय आणि आरोग्यवर्धक होते।
2.2 जागरणाची रात्र   ही रात्र 'को जागर्ति' (कोण जागे आहे) या सिद्धांतावर आधारित आहे, जिथे भक्तगण रात्रभर जागरण 🔔 करून देवतेचे आवाहन करतात।

3. हत्तीवरील मिरवणुकीची अनोखी परंपरा 🐘

उप-मुद्दा   विवरण
3.1 मानकऱ्याची मिरवणूक   या उत्सवाचे सर्वात खास वैशिष्ट्य म्हणजे गावातील मानकरी (प्रमुख व्यक्ती) यांची हत्तीवर बसून 🐘 काढली जाणारी भव्य मिरवणूक (जुलूस)।
3.2 इंद्र-लक्ष्मीचे प्रतीक   ही परंपरा कदाचित कोजागिरीच्या मूळ तत्त्व देवराज इंद्र 🐘 (वैभव) आणि देवी लक्ष्मी 🪷 (धन) यांच्या पूजेच्या जोडलेली आहे, जिथे मानकऱ्याला इंद्र देवाचे प्रतीक मानले जाते।
3.3 शोभायात्रा   हत्ती, घोडे आणि पारंपरिक ढोल-ताशांच्या 🥁 गजरात ही मिरवणूक गावाच्या मुख्य मार्गातून जाते, ज्यात लाखो भाविक सहभागी होतात।

4. पूजा विधी आणि विशेष आयोजन 🕉�

उप-मुद्दा   विवरण
4.1 रोकडेश्वराची पूजा   मंदिर फुलांची आकर्षक सजावट 🌸 आणि दिव्यांच्या रोषणाईने 🪔 सजवले जाते। शिवलिंगावर विशेष अभिषेक आणि महापूजा केली जाते।
4.2 पंचोपचार   देवतेला धूप, दीप, रोळी, चंदन, अक्षत आणि कमळाची फुले अर्पण केली जातात।
4.3 रात्रभर जागरण   भक्त रात्रभर मंदिर परिसरात भजन, कीर्तन आणि सामुदायिक पूजा करतात।

5. खीर प्रसाद आणि आरोग्य लाभ 🍚

उप-मुद्दा   विवरण
5.1 अमृत प्रसाद   कोजागिरीच्या परंपरेनुसार, खीर 🍚 बनवून ती रात्रभर चंद्राच्या चांदण्यात ठेवली जाते।
5.2 वितरण   ही अमृतमय खीर दुसऱ्या दिवशी महाप्रसाद म्हणून सर्व भक्तांमध्ये वाटली जाते, ज्यामुळे आरोग्य 💪 आणि मानसिक शांती मिळते।

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-06.10.2025-सोमवार. 
===========================================