ज्येष्ठ अपत्य निरंजन ओवाळणी: मुलाच्या दीर्घायुष्य आणि समृद्धीचा सण-1-💖👶✨

[Atul Kaviraje]

ज्येष्ठ अपत्य निरंजन ओवाळणी: मुलाच्या दीर्घायुष्य आणि समृद्धीचा सण-

तारीख: 07 ऑक्टोबर, 2025 (मंगळवार)
पर्व: कोजागिरी पौर्णिमा / शरद पौर्णिमा
विषय: ज्येष्ठ अपत्य निरंजन ओवाळणी (मोठ्या मुलाची आरती) - भक्तिमय, विवेचनात्मक विस्तृत लेख

भारतीय संस्कृतीत मुलाला ईश्वराचे वरदान मानले जाते आणि मुलांच्या कल्याणासाठी अनेक विशेष सण साजरे केले जातात. "ज्येष्ठ अपत्य निरंजन ओवाळणी" हा पवित्र विधी, जो प्रामुख्याने कोजागिरी/शरद पौर्णिमेच्या दिवशी महाराष्ट्र आणि इतर प्रांतांत साजरा केला जातो, तो घरातील सर्वात मोठ्या मुलाच्या (ज्येष्ठ अपत्य) दीर्घायुष्य, सुख-समृद्धी आणि उज्ज्वल भविष्यासाठी आई किंवा कुटुंबातील सदस्यांद्वारे केला जातो. हा सण आईच्या ममतेचे आणि मुलाबद्दलच्या असीम प्रेमाचे प्रतीक आहे. 💖👶✨

10 प्रमुख मुद्द्यांमध्ये ज्येष्ठ अपत्य निरंजन ओवाळणीचा भक्तिमय आणि विवेचनात्मक परिचय

1. सणाचे स्वरूप आणि तिथी 📅
सणाचा आधार: या विधीचा मुख्य उद्देश मोठ्या मुलाच्या (ज्येष्ठ अपत्य) जीवनातील सर्व संकटे दूर करणे आणि त्याला यश आणि आरोग्याचे आशीर्वाद देणे आहे.

तिथी (2025): हा विधी आश्विन महिन्यातील पौर्णिमा तिथीला होतो, जी 2025 मध्ये 07 ऑक्टोबर रोजी आहे. याला कोजागिरी पौर्णिमा किंवा शरद पौर्णिमा असेही म्हणतात.

प्रतीक: पौर्णिमेचा चंद्र 🌕, कॅलेंडर 🗓�।

2. 'ज्येष्ठ अपत्याचे' विशेष महत्त्व 👑
ज्येष्ठाची महत्ता: हिंदू परंपरांमध्ये, ज्येष्ठ अपत्याला कुटुंबाची वारसदार आणि वंशाचा वाहक मानले जाते. त्यामुळे त्याची विशेष पूजा केली जाते.

कुटुंबाचा आधार: ज्येष्ठ मुलावर कुटुंबाची मूल्ये आणि जबाबदाऱ्या पुढे नेण्याचा भार असतो, ज्यासाठी त्याला दैवी शक्ती आणि सुरक्षेची आवश्यकता असते.

प्रतीक: मुकुट 👑, मोठा बाण (वंश वाढ) ⬆️।

3. निरंजन ओवाळणीचा अर्थ (आरती करणे) 🪔
निरंजन: दीपक किंवा ज्योत जे प्रकाश आणि तेजाचे प्रतीक आहे. आरतीच्या माध्यमातून हा प्रकाश मुलाच्या सभोवतालची नकारात्मक ऊर्जा नष्ट करतो.

ओवाळणी/आरती: आईकडून ताटात दिवा ठेवून मुलाभोवती गोल फिरवणे, जे सुरक्षा कवच तयार करण्याचे प्रतीक आहे.

प्रतीक: आरतीचे ताट 🪔, सुरक्षा चक्र 🛡�।

4. पूजा विधी आणि विधीचा क्रम 🌷
साहित्य: ओवाळणीच्या ताटात दिवा, कुंकू, हळद, अक्षत, सुपारी आणि मिठाई (खीर) ठेवली जाते.

आरती: आई मुलाला समोर बसवून, त्याच्या कपाळावर टिळा लावते आणि नंतर प्रेम आणि भक्ती भावाने त्याची आरती करते.

आशीर्वाद: आरतीनंतर, मूल आईच्या पायांना स्पर्श करून आशीर्वाद घेते आणि आई त्याला दीर्घायुष्य आणि यशाचे वरदान देते.

प्रतीक: टिळा (शुभता) 🔴, आशीर्वादाचा हात 🙌।

5. कोजागिरी पौर्णिमेचा विशेष संबंध 🥛
चंद्राची शक्ती: हा विधी शरद पौर्णिमेच्या रात्री केला जातो, जेव्हा चंद्र आपल्या सोळा कलांनी पूर्ण असतो आणि त्याची किरणे अमृतासारखी असतात.

खीर प्रसाद: या दिवशी रात्रभर चांदण्यात ठेवलेली दूध-तांदळाची खीर खाल्ली जाते, जी आई मुलाला खायला देते, जेणेकरून त्याला आरोग्य आणि शक्ती प्राप्त होईल.

प्रतीक: खिरीचा वाडगा 🥣, चांदण्याचे थेंब ✨।

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-07.10.2025-मंगळवार.
===========================================