पेडणे दसरा महोत्सव - गोवा - परंपरा, लोकदेवता आणि कोकणी संस्कृतीचा अनोखा संगम🙏-2

[Atul Kaviraje]

दसरा महोत्सव-पेडणे-गोवा-

पेडणे दसरा महोत्सव - गोवा - परंपरा, लोकदेवता आणि कोकणी संस्कृतीचा अनोखा संगम ✨🙏-

6. मानवी बलिदानाचा प्रतीकात्मक पर्याय (Symbolic Substitute for Human Sacrifice) 🗡�
पेडणे आणि आसपासच्या भागात दसऱ्याला एक विशेष आणि गंभीर विधी केला जातो.

6.1. राख भोपळ्याचा बळी: पूर्वी लोकदेवतांना प्रसन्न करण्यासाठी मानवी बलिदानाची प्रथा होती (पोर्तुगीज शासनाने ती बंद केली). आज, त्याऐवजी प्रतीकात्मक रूपात राख भोपळा (Ash Gourd - पेठा) कापला जातो.

उदाहरण: नाईक समाजातील एक व्यक्ती आपल्या पोटावर राख भोपळा ठेवतो आणि 'मडवाळ' समाजातील प्रमुख तो दोन भागांमध्ये कापतो, जे पूर्वीच्या बलिदानांबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करते.

7. 'आपट्या'ची पाने: सोन्याची देवाणघेवाण (Apte Leaves: Exchange of Gold) 🪙
ही परंपरा देशाच्या इतर भागांमध्येही साजरी केली जाते, ज्याला गोव्यात 'भांगर लुटप' (सोनं लुटणे) म्हणतात.

7.1. सीमोल्लंघन: विजयदशमीच्या रात्री, लोक आपट्याच्या (Apta) पानांची (Bauhinia Racemosa) देवाणघेवाण करतात, ज्याला सोन्याचे प्रतीक मानले जाते.

प्रतीक: आपट्याची पाने 🌿, सोन्याची नाणी 🟡।

7.2. शुभ सुरुवात: हा रिवाज समृद्धी, शुभेच्छा आणि एका नवीन, यशस्वी वर्षाच्या सुरुवातीचे प्रतीक आहे.

8. लोकनृत्य आणि संगीत: गोंधळ (Folk Dance and Music: Gondhol) 🎶
उत्सवात कोकणी लोककलांचे सादरीकरण केले जाते.

8.1. गोंधळ: रात्री, देवीच्या स्तुतीसाठी पारंपरिक 'गोंधळ' नृत्य आयोजित केले जाते. हा ढोल आणि ताशाच्या तालावर होणारा एक उत्साही आणि जिवंत कार्यक्रम आहे.

8.2. डहागर आणि गारणे: इतर स्थानिक लोकनृत्य आणि संगीत प्रकार देखील सादर केले जातात, जे गोव्याच्या समृद्ध सांस्कृतिक वारशाला दर्शवतात.

प्रतीक: ढोल 🥁, नर्तक 💃।

9. यात्रेकरूंची गर्दी आणि सुरक्षा व्यवस्था (Crowds and Security Arrangements) 👮�♀️
पेडणेचा दसरा हा एक मोठा जनसमुदाय असतो, विशेषतः महाराष्ट्र आणि कर्नाटकातून येणाऱ्या सीमावर्ती भागातील लोकांसाठी.

9.1. सुरक्षा आणि व्यवस्थापन: 07 ऑक्टोबरच्या आसपास, मोठ्या गर्दीमुळे वाहतूक नियंत्रण आणि सुरक्षेसाठी मोठ्या प्रमाणात पोलीस दल तैनात केले जाते.

9.2. आंतर-राज्य महत्त्व: गोव्यातील स्थानिक लोकांबरोबरच, महाराष्ट्र आणि कर्नाटकातून लाखो भाविक येथील देवतांचे दर्शन घेण्यासाठी आणि 'कौल' प्राप्त करण्यासाठी येतात.

10. आध्यात्मिक आशय आणि सांस्कृतिक लवचिकता (Spiritual Intent and Cultural Resilience) 🛡�
पेडणेचा दसरा गोव्याच्या सांस्कृतिक ओळख आणि लवचिकतेचे प्रतीक आहे.

10.1. वसाहतवादी प्रभावापासून मुक्ती: पोर्तुगीज राजवटीत अनेक मंदिरे नष्ट झाली किंवा विधी थांबवले गेले, परंतु पेडणेच्या या उत्सवाने आपल्या विशिष्ट परंपरा आजतागायत जतन केल्या आहेत, जे गोव्याची सांस्कृतिक दृढता दर्शवते.

10.2. श्रद्धेचा विजय: हा उत्सव वाईटावर चांगल्याचा, अंधारावर प्रकाशाचा आणि निराशेवर अटूट श्रद्धेचा विजय दर्शवतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-07.10.2025-मंगळवार.
===========================================