श्रिपIद अमृत डांगे — १० ऑक्टोबर १८९९ -2-✊📚🚩

[Atul Kaviraje]

श्रिपIद अमृत डांगे (Shripad Amrit Dange) — १० ऑक्टोबर १८९९

श्रीपाद अमृत डांगे (S. A. Dange): एक प्रदीर्घ व विवेचनपर लेख

७. स्वातंत्र्योत्तर भारतातील राजकीय कारकीर्द 🏛�
७.१ संसद सदस्य (Parliament Member): स्वातंत्र्यानंतर डांगे हे लोकसभेचे खासदार म्हणून निवडून आले. त्यांनी संसदेत कामगारांचे प्रश्न, महागाई आणि गरिबी यांसारख्या मुद्द्यांवर प्रभावीपणे आवाज उठवला. 🗣�

७.२ आंतरराष्ट्रीय भूमिका: डांगे यांनी आंतरराष्ट्रीय साम्यवादी परिषदांमध्ये भारताचे प्रतिनिधित्व केले. त्यांच्यामुळे भारतीय साम्यवादी चळवळीला जागतिक स्तरावर प्रतिष्ठा मिळाली. 🌍

८. वादविवाद आणि टीका 🧐
८.१ चीन-भारत युद्ध (१९६२): १९६२ च्या भारत-चीन युद्धानंतर डांगे यांनी चीनची बाजू घेण्याऐवजी भारताला पाठिंबा दिला. यामुळे भारतीय कम्युनिस्ट पार्टीमध्ये (CPI) फूट पडली आणि कम्युनिस्ट पार्टी ऑफ इंडिया (मार्क्सवादी) (CPI-M) ची स्थापना झाली.

८.२ 'डांगे थीसिस': डांगे यांनी भारतातील सत्ताधारी वर्गाला 'राष्ट्रीय लोकशाही' मानले. त्यांच्या या भूमिकेवर अनेक साम्यवादी नेत्यांनी टीका केली. 🗣�

९. डांगे यांचा वारसा आणि प्रभाव ✨
९.१ कामगार चळवळीचा पाया: डांगे यांनी भारतातील कामगार चळवळीला एक मजबूत वैचारिक आणि संघटनात्मक पाया दिला. आजही अनेक कामगार संघटना त्यांच्या कार्याचा गौरव करतात.

९.२ वैचारिक वारसा: त्यांचे लेखन आणि विचार आजही मार्क्सवादी सिद्धांताचा अभ्यास करणाऱ्यांसाठी महत्त्वाचे आहेत. त्यांनी 'गांधी वर्सेस लेनिन' सारख्या पुस्तकांतून एक नवीन वैचारिक दृष्टिकोन दिला. 📚

१०. निष्कर्ष आणि समारोप
श्रीपाद अमृत डांगे हे भारतीय राजकारणातील एक दूरदृष्टीचे नेते होते. त्यांनी आपले संपूर्ण आयुष्य कामगारांच्या हक्कांसाठी आणि साम्यवादी विचारांसाठी समर्पित केले. त्यांचा संघर्ष, तुरुंगवास आणि वैचारिक योगदान हे भारतीय इतिहासातील एक महत्त्वाचा भाग आहे.

डांगे यांच्या विचारांवर भलेही टीका झाली असेल, पण त्यांच्या कार्याचे महत्त्व कोणीही नाकारू शकत नाही. त्यांनी दिलेल्या योगदानामुळेच आज कामगार वर्गाला काही प्रमाणात तरी हक्क आणि ओळख मिळाली आहे. त्यांचे जीवन हे संघर्ष, निष्ठा आणि दूरदृष्टीचे प्रतीक आहे.

माइंड मॅप (Mind Map) - श्रीपाद अमृत डांगे-

मुख्य विषय: श्रीपाद अमृत डांगे (S. A. Dange)

वैयक्तिक जीवन

जन्म: १० ऑक्टोबर १८९९, नाशिक

शिक्षण: डेक्कन कॉलेज, पुणे

वैचारिक प्रेरणा: गांधी, टिळक, लेनिन

राजकीय प्रवास

कम्युनिस्ट पार्टीची स्थापना (१९२५)

'द सोशलिस्ट' मासिक (१९२२)

ए.आय.टी.यू.सी. (AITUC) चे प्रमुख नेते

कामगार चळवळ

गिरणी कामगारांचे नेतृत्व

अनेक संपांचे यशस्वी आयोजन

कामगारांचे हक्क आणि वेतन वाढीसाठी संघर्ष

स्वतंत्रता संग्राम

असहकार चळवळीत सहभाग

अनेकदा तुरुंगवास

ऐतिहासिक खटले

कानपूर कट खटला (१९२४)

मीरत कट खटला (१९२९)

प्रमुख लेखन

'गांधी वर्सेस लेनिन' (१९२१)

मार्क्सवादी विचारांवर अनेक लेख

स्वातंत्र्योत्तर भूमिका

लोकसभा खासदार

आंतरराष्ट्रीय कम्युनिस्ट परिषदेत भारताचे प्रतिनिधित्व

प्रमुख वाद

१९६२ च्या चीन-भारत युद्धातील भूमिका

'डांगे थीसिस'

वारसा

भारतीय कामगार चळवळीचा पाया

साम्यवादी विचारांचे प्रसारक

निष्कर्ष

संघर्षशील जीवन

कामगारांचे मसिहा

भारतीय इतिहासातील एक महत्त्वाचे व्यक्तिमत्त्व

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-10.10.2025-शुक्रवार.
===========================================