संत सेना महाराज-“हंबरोनी येती। वत्सा धेनु पान्हा देती-1-

[Atul Kaviraje]

                         "संत चरित्र"
                        ------------

        संत सेना महाराज-

"हंबरोनी येती। वत्सा धेनु पान्हा देती।
तुम्ही करावा सांभाळ। माझा अवघा सकळ।"

संत सेना महाराज यांच्या अभंगाचा सखोल भावार्थ

अभंग:
"हंबरोनी येती। वत्सा धेनु पान्हा देती।
तुम्ही करावा सांभाळ। माझा अवघा सकळ।"

अभंगाचा अर्थ (Pratyek Kadvayacha Arth):
पहिले कडवे (ओळ):
"हंबरोनी येती। वत्सा धेनु पान्हा देती।"

अर्थ: (बाळ दूर असताना) वासरासाठी गाय हंबरून (प्रेमाने आवाज करत) येते आणि (त्याच्या भेटीने) तिला पान्हा फुटतो (दूध पाझरू लागते).

दुसरे कडवे (ओळ):
"तुम्ही करावा सांभाळ। माझा अवघा सकळ।"

अर्थ: (हे देवा/विठ्ठला), तुम्ही माझ्या सर्वस्वी, संपूर्ण (जीवनाचा) सांभाळ (रक्षण आणि पोषण) करावा.

सखोल भावार्थ (Sakhol Bhavarth):
संत सेना महाराजांचा हा अभंग म्हणजे भक्ताने परमेश्वराकडे केलेली अत्यंत प्रेमळ, आर्जवी आणि निष्कपट विनंती आहे. या अभंगात त्यांनी देव आणि भक्त यांच्यातील संबंधाची तुलना गाय आणि वासरू यांच्या नैसर्गिक, निस्वार्थ प्रेमसंबंधाशी केली आहे.

दैवी प्रेम आणि वात्सल्य: संत सेना महाराज देवाच्या वात्सल्याची कल्पना 'गाय-वासरू' या नात्यातून देतात. ज्याप्रमाणे वासराची आठवण होताच, किंवा वासराचा आवाज ऐकताच गायीच्या स्तनातून आपोआप दूध पाझरू लागते, त्याचप्रमाणे, भक्ताची आठवण होताच, किंवा भक्ताने प्रेमाने हाक मारताच, परमेश्वराचे प्रेम आणि कृपा त्याच्याकडे ओसंडून वाहू लागते.

अनन्य शरणागती: 'तुम्ही करावा सांभाळ' या शब्दांत भक्ताची देवाला पूर्ण शरणागती व्यक्त झाली आहे. 'माझा अवघा सकळ' म्हणजे माझे संपूर्ण जीवन, माझे सुख-दुःख, माझे गुण-दोष, माझे लौकिक आणि पारमार्थिक सर्व काही तुमच्या हवाली आहे. तुम्हीच माझे पालक, पोशिंदा आणि रक्षणकर्ता आहात.

कर्म आणि समर्पण: या अभंगातून संत सेना महाराजांनी परमेश्वराला 'माझा सांभाळ करण्याची जबाबदारी तुमची आहे' असे सांगून, आपल्या भक्तीचे आणि सेवेचे फळ म्हणून देवाकडे संरक्षणाची मागणी केली आहे. भक्ताला देवावर पूर्ण विश्वास आहे की, ज्याप्रमाणे माता आपल्या बाळाचा सांभाळ करते, त्याचप्रमाणे देव माझा सांभाळ करेल.

प्रत्येक कडव्याचे मराठी संपूर्ण विस्तृत आणि प्रदीर्घ विवेचन (Pratyek Kadvayache Marathi Sampurna Vistrut ani Pradirgh Vivechan)
आरंभ (Introduction):
संत सेना महाराज (न्हावी) हे वारकरी संप्रदायातील एक निष्ठावान आणि अनुभवसिद्ध संत होते. त्यांनी आपल्या अभंगवाणीतून अत्यंत साध्या आणि सोप्या शब्दांत भक्तीचा गहन सिद्धांत मांडला आहे. प्रस्तुत अभंगातून त्यांनी परमेश्वराच्या भक्तावरील नितांत प्रेमाचे आणि त्याच्या वात्सल्याचे वर्णन करण्यासाठी एक अत्यंत प्रभावी आणि हृदयस्पर्शी दृष्टांत वापरला आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-12.10.2025-रविवार.
===========================================