महाराजा भूपिंदर सिंग– १२ ऑक्टोबर १८९१-👑 पटियाला संस्थानाचे शासक-1-

[Atul Kaviraje]

महाराजा भूपिंदर सिंग (Patiala) – १२ ऑक्टोबर १८९१

महाराजा भूपिंदर सिंग: पटियालाचे शिल्पकार आणि बहुआयामी व्यक्तिमत्व-

🗓� १२ ऑक्टोबर १८९१
👑 पटियाला संस्थानाचे शासक

🎯 परिचय: एक दूरदर्शी शासक आणि वैश्विक खेळाडू
महाराजा भूपिंदर सिंग हे केवळ पटियाला संस्थानाचे एक शासक नव्हते, तर ते आधुनिक भारताच्या इतिहासातील एक महत्त्वाचे आणि प्रभावशाली व्यक्तिमत्व होते. १२ ऑक्टोबर १८९१ रोजी जन्मलेल्या या महाराजांनी आपल्या कार्यकाळात पटियाला संस्थानाला केवळ समृद्धच बनवले नाही, तर आंतरराष्ट्रीय स्तरावरही भारताचे प्रतिनिधित्व केले.

त्यांच्या आयुष्यात अनेक ऐतिहासिक घटना आणि प्रसंग घडले. ते एक कुशल प्रशासक, एक समर्पित सैनिक, एक महान क्रिकेटपटू आणि एक समाजसुधारक होते. या लेखात आपण त्यांच्या या बहुआयामी व्यक्तिमत्त्वाचा आणि त्यांच्या कारकिर्दीचा सविस्तर अभ्यास करू.

📝 लेख: महाराजा भूपिंदर सिंग – एक राजा आणि एक स्वप्न
या लेखाची रचना १० प्रमुख मुद्द्यांवर आधारित आहे, ज्यात उप-मुद्द्यांचाही समावेश आहे.

१. प्रारंभिक जीवन आणि राज्याभिषेक 👑

जन्म: महाराजा भूपिंदर सिंग यांचा जन्म पटियाला येथे झाला. त्यांचे वडील महाराजा राजिंदर सिंग होते.

बालपणीचा काळ आणि शिक्षण: वयाच्या ९ व्या वर्षी वडिलांचे निधन झाल्यावर, ते अल्पवयीन असतानाच गादीवर बसले. त्यांच्यासाठी एक रीजन्सी कौन्सिल (Regency Council) ची स्थापना करण्यात आली, जी त्यांच्या प्रौढ होईपर्यंत राज्याची देखरेख करत होती.

२. कुशल प्रशासक आणि शासक 🛠�

प्रशासकीय सुधारणा: प्रौढ झाल्यावर त्यांनी राज्याची सूत्रे हाती घेतली आणि अनेक प्रशासकीय सुधारणा केल्या. त्यांनी न्यायव्यवस्थेत आधुनिकता आणली आणि शिक्षण, आरोग्य आणि पायाभूत सुविधांवर विशेष लक्ष दिले.

राज्यातील समृद्धी: त्यांच्या काळात पटियाला संस्थान आर्थिकदृष्ट्या खूप समृद्ध झाले. त्यांनी अनेक भव्य इमारती, उद्याने आणि रस्ते बांधले. (उदाहरण: पटियाला येथील मोती बाग पॅलेस आणि दरबार हॉल त्यांच्याच काळात बांधले गेले.)

३. क्रिकेटचे महान संरक्षक आणि खेळाडू 🏏

खेळावरील प्रेम: महाराजा भूपिंदर सिंग यांना क्रिकेटची खूप आवड होती. ते एक उत्कृष्ट क्रिकेटपटू होते आणि त्यांनी भारताच्या पहिल्या क्रिकेट संघाचे कर्णधारपदही भूषवले.

क्रिकेटचा प्रसार: त्यांनी पटियाला येथे अनेक क्रिकेट मैदाने बांधली आणि क्रिकेट खेळाला प्रोत्साहन दिले. (संदर्भ: त्यांच्यामुळे पटियाला हे क्रिकेटचे एक महत्त्वाचे केंद्र बनले.)

४. सैनिकी योगदान आणि शौर्य 💪

पहिल्या महायुद्धातील सहभाग: पहिल्या महायुद्धादरम्यान त्यांनी ब्रिटिश सैन्याला मोठी मदत केली. त्यांनी आपल्या सैनिकांसह युद्धात भाग घेतला आणि आपल्या शौर्याचे दर्शन घडवले.

सैन्याची आधुनिकता: त्यांनी आपल्या सैन्याला आधुनिक शस्त्रे आणि प्रशिक्षण दिले.

५. धार्मिक सद्भाव आणि समाजसुधारक 🙏

सर्वधर्म समभाव: ते सर्व धर्मांचा आदर करत असत. त्यांनी शीख, हिंदू आणि मुस्लिमांसाठी अनेक धार्मिक इमारती बांधण्यासाठी मदत केली.

सामाजिक सुधारणा: त्यांनी बालविवाह आणि सती प्रथेसारख्या कुप्रथांविरुद्ध आवाज उठवला आणि समाजसुधारणेला प्रोत्साहन दिले.

६. आंतरराष्ट्रीय सन्मान आणि प्रतिनिधित्व 🌍

लीग ऑफ नेशन्समध्ये सहभाग: त्यांनी अनेक आंतरराष्ट्रीय परिषदांमध्ये भारताचे प्रतिनिधित्व केले. १९२५ मध्ये त्यांनी लीग ऑफ नेशन्स मध्ये भारतीय शिष्टमंडळाचे नेतृत्व केले.

इंग्लंडमधील स्थान: ते इंग्लंडमध्ये खूप लोकप्रिय होते. त्यांचा शाही थाट आणि उदार व्यक्तिमत्व यामुळे ते ब्रिटिश राजघराण्यातील लोकांचे आवडते होते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-12.10.2025-रविवार.
===========================================