भुलाभाई देसाई-१३ ऑक्टोबर १८७७ -स्वातंत्र्यलढ्याचा वकील, कायदेविषयक कार्यकर्ते-1-

[Atul Kaviraje]

भुलाभाई देसाई – १३ ऑक्टोबर १८७७ -स्वातंत्र्यलढ्याचा वकील, कायदेविषयक कार्यकर्ते.-

भुलाभाई देसाई: स्वातंत्र्यलढ्यातील एक तेजस्वी कायदेपंडित-

आज, १३ ऑक्टोबर, आपण भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यातील एक महान योद्धा, कायदेपंडित आणि दूरदर्शी नेते भुलाभाई देसाई यांची जयंती साजरी करत आहोत. त्यांचा जन्म १३ ऑक्टोबर १८७७ रोजी गुजरातच्या वलसाड जिल्ह्यातील देसाई गावात झाला. भुलाभाई देसाई हे केवळ एक वकील नव्हते, तर ते भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे एक महत्त्वाचे सदस्य, प्रभावी वक्ते आणि भारताच्या स्वातंत्र्यासाठी अदम्य धैर्य दाखवणारे सच्चे देशभक्त होते. त्यांच्या आयुष्यातील प्रत्येक टप्पा हा धैर्य, समर्पण आणि राष्ट्रनिष्ठा यांचा ज्वलंत आदर्श आहे.

या लेखात, आपण भुलाभाई देसाई यांच्या जीवनातील महत्त्वाचे टप्पे, त्यांचे स्वातंत्र्यलढ्यातील योगदान, कायदेविषयक कार्य आणि त्यांचे दूरगामी परिणाम यांचा सविस्तर आढावा घेणार आहोत.

१. सुरुवातीचे जीवन आणि शिक्षण
जन्म आणि बालपण: १३ ऑक्टोबर १८७७ रोजी गुजरातच्या एका मध्यमवर्गीय कुटुंबात जन्म.

शिक्षणाचा प्रवास: त्यांनी वलसाड आणि मुंबई येथे आपले प्राथमिक आणि महाविद्यालयीन शिक्षण पूर्ण केले. मुंबईतील एलफिन्स्टन कॉलेजमधून त्यांनी इतिहास आणि राज्यशास्त्र या विषयांमध्ये पदवी घेतली.

उच्च शिक्षण: त्यानंतर इंग्लंडला जाऊन त्यांनी कायद्याचे शिक्षण घेतले आणि बॅरिस्टर म्हणून परत आले. 🎓 हे त्यांचे ज्ञान आणि बुद्धीमत्तेचे प्रतीक आहे.

२. कायदेविषयक कारकिर्दीची सुरुवात
व्यावसायिक यश: भारतात परतल्यानंतर त्यांनी मुंबई उच्च न्यायालयात वकिली सुरू केली. त्यांच्या प्रभावी युक्तिवादामुळे आणि कायद्याच्या सखोल ज्ञानामुळे त्यांनी लवकरच एक नामांकित वकील म्हणून ओळख मिळवली.

प्रसिद्ध खटले: त्यांनी अनेक प्रसिद्ध खटले लढले, ज्यात त्यांच्या दूरदृष्टीचा आणि अचूक नियोजनाचा प्रत्यय आला. त्यांचे कायदेविषयक कौशल्य वादातीत होते. ⚖️

३. स्वातंत्र्यलढ्यात सहभाग
कॉंग्रेसमध्ये प्रवेश: १९३० च्या दशकात त्यांनी भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसमध्ये प्रवेश केला आणि लवकरच ते पक्षाचे एक महत्त्वाचे नेते बनले.

नागरी अवज्ञा चळवळ: महात्मा गांधींच्या नेतृत्वाखालील नागरी अवज्ञा चळवळीत (Civil Disobedience Movement) त्यांनी सक्रिय सहभाग घेतला. त्यांनी जनतेला स्वातंत्र्य आणि राष्ट्रीय एकात्मतेसाठी प्रेरित केले. 🇮🇳

कायदेमंडळातील भूमिका: १९३४ मध्ये ते केंद्रीय कायदेमंडळात निवडून आले आणि तेथे त्यांनी ब्रिटिश सरकारच्या चुकीच्या धोरणांवर जोरदार टीका केली.

४. ऐतिहासिक INA खटला
खटल्याचे महत्त्व: १९४५ मध्ये, दुसऱ्या महायुद्धानंतर, ब्रिटिश सरकारने नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांच्या इंडियन नॅशनल आर्मी (INA) च्या जवानांवर देशद्रोहाचा खटला दाखल केला.

भुलाभाईंचा बचाव: या ऐतिहासिक खटल्यात, भुलाभाई देसाई यांनी INA च्या जवानांचा बचाव करण्याची जबाबदारी स्वीकारली. त्यांनी ब्रिटिश न्यायालयासमोर असा युक्तिवाद केला की INA चे सैनिक राष्ट्रप्रेमी होते आणि त्यांनी केलेले कृत्य हे देशाच्या स्वातंत्र्यासाठी होते. 💂�♂️

विजय आणि परिणाम: त्यांचे प्रभावी युक्तिवाद आणि कायद्याचे ज्ञान यामुळे INA च्या जवानांना फाशीची शिक्षा टाळता आली. हा खटला स्वातंत्र्यलढ्यातील एक महत्त्वाचा टप्पा ठरला. ✊

५. राजकीय दूरदृष्टी आणि योगदान
देसाई-लियाकत करार: १९४५ मध्ये, त्यांनी मुस्लिम लीगचे नेते लियाकत अली खान यांच्यासोबत एक अनौपचारिक करार केला. या कराराचा उद्देश स्वातंत्र्यानंतर काँग्रेस आणि मुस्लिम लीग यांच्यात सत्ता वाटून घेणे हा होता. 🤝

राजकीय प्रयत्न: जरी हा करार यशस्वी झाला नाही, तरीही तो फाळणी टाळण्यासाठी केलेल्या शेवटच्या प्रयत्नांपैकी एक होता. हे त्यांच्या राजकीय दूरदृष्टीचे उदाहरण आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-13.10.2025-सोमवार.
===========================================