भक्ती, श्रद्धा आणि रंगांचा महाकुंभ – श्री विठ्ठल बिरदेव यात्रा, पट्टण कोडोली-1-

[Atul Kaviraje]

बिरदेव यात्रा-पट्टण कोडोली, तालुका-हातकणंगले-

भक्ती, श्रद्धा आणि रंगांचा महाकुंभ – श्री विठ्ठल बिरदेव यात्रा, पट्टण कोडोली-

दिनांक: १२ ऑक्टोबर २०२५, रविवार
ठिकाण: पट्टण कोडोली, तालुका-हातकणंगले, जिल्हा-कोल्हापूर, महाराष्ट्र
देवता: श्री विठ्ठल बिरदेव (बिरोबा, भगवान शिवाचा अवतार)
उत्सवाचा रंग: पिवळा ('भंडारा' हळद) 💛✨

१० प्रमुख मुद्द्यांमध्ये सविस्तर विवेचनपर लेख

१. यात्रेचा परिचय आणि महत्त्व (Introduction and Significance) 🌟

परिचय: पट्टण कोडोलीची श्री विठ्ठल बिरदेव यात्रा महाराष्ट्र, कर्नाटक आणि आंध्र प्रदेशातील लाखो भक्तांचे प्रमुख श्रद्धास्थान आहे.

देवता: बिरदेव हे भगवान शिवाचा अवतार 'बिरोबा' म्हणून पूजले जातात, जे मुख्यतः धनगर (मेंढपाळ) समाजाचे कुलदैवत आहेत. विठ्ठल (हरी) यांच्यासोबत जोडल्यामुळे याला हरि-हर भेटीचे प्रतीकही मानले जाते.

आस्थेचे केंद्र: ही यात्रा केवळ एक धार्मिक विधी नसून धनगर आणि बारा बलुतेदार समाजाच्या सांस्कृतिक एकतेचे प्रतीक आहे.

२. शुभ तिथी आणि वार्षिक आयोजन (Auspicious Date and Annual Celebration) 🗓�

तिथी: ही यात्रा दसरानंतर भोम पौर्णिमेच्या आसपास आयोजित केली जाते. या वर्षी, मुख्य समारंभ १२ ऑक्टोबर २०२५, रविवार रोजी आहे.

पंचांग: रविवार असल्यामुळे भक्तांची गर्दी आणि उत्साह द्विगुणित असतो. यात्रा अनेक दिवस चालते, ज्यात मुख्य दिवस भंडाऱ्याचा असतो.

३. 'भंडारा'ची अद्भुत उधळण (The Marvelous Splatter of 'Bhandara') 💛

भक्तीचा रंग: या यात्रेतील सर्वात महत्त्वाचा आणि खास विधी म्हणजे 'भंडारा' (हळदीची पावडर) ची उधळण.

भाव: लाखो भक्त एकमेकांवर पिवळा भंडारा उधळतात. ही हळद समृद्धी, आरोग्य आणि देवाप्रती असीम भक्तीचे प्रतीक आहे.

दृश्य: संपूर्ण गाव, भक्त आणि मंदिर परिसर पिवळ्या रंगात न्हाऊन निघतो, जे एक अलौकिक आणि दिव्य दृश्य सादर करते. 📸

४. फरांडे बाबा आणि 'भाकणूक'ची परंपरा (Farande Baba and the Tradition of 'Bhakanuk') 🔮

फरांडे बाबा: या यात्रेतील मुख्य धार्मिक विधींचा मान श्री नानादेव महाराज वाघमोडे, ज्यांना 'फरांडे बाबा' म्हणतात, त्यांना आहे.

'भाकणूक': या काळात बाबा पुढील वर्षाची भविष्यवाणी, ज्याला मराठीत 'भाकणूक' म्हणतात, करतात. ही भविष्यवाणी पाऊस, पीकपाणी आणि राजकीय अस्थिरतेबद्दल असते, जी भक्त मोठ्या श्रद्धेने ऐकतात.

५. हेडम नृत्याचे विशेष आकर्षण (Special Attraction of Hedam Nritya) 🕺

पारंपरिक कला: 'हेडम नृत्य' या यात्रेची एक प्राचीन आणि प्रसिद्ध लोककला आहे.

स्वरूप: ढोल आणि कैताळ (एक वाद्य) च्या निनादात फरांडे बाबा आणि भक्त हे नृत्य करतात, जो एक प्रकारचा शक्तिशाली आणि तेजस्वी प्रदर्शन असतो.

मान्यता: हेडम नृत्यात बाबा एका विशिष्ट मुद्रेत येतात, ज्यामुळे त्यांच्यात दैवी शक्तीचा संचार होतो असे मानले जाते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-12.10.2025-रविवार.
===========================================