परमहंस योगानंद – २३ ऑक्टोबर १८९३-योग गुरु आणि आध्यात्मिक गुरु.-1-

[Atul Kaviraje]

परमहंस योगानंद – २३ ऑक्टोबर १८९३-योग गुरु आणि आध्यात्मिक गुरु.-

परमहंस योगानंद: पूर्वेकडील अध्यात्मिक विचार पश्चिमेत पोहोचवणारे महान योगगुरु-

🗓� २३ ऑक्टोबर १८९३

परमहंस योगानंद: एक विस्तृत विवेचनात्मक लेख
परिचय
परमहंस योगानंद, हे नाव आधुनिक युगात योग आणि अध्यात्मिक विचारांचे एक महत्त्वाचे प्रतीक आहे. २३ ऑक्टोबर १८९३ रोजी जन्मलेले योगानंद, केवळ एक योगगुरु नव्हते, तर ते एक असे आध्यात्मिक नेते होते, ज्यांनी भारताचे प्राचीन ज्ञान आणि योगशास्त्र पश्चिमेकडील जगापर्यंत पोहोचवले. त्यांनी स्थापन केलेल्या 'सेल्फ-रियलायझेशन फेलोशिप' या संस्थेच्या माध्यमातून त्यांनी लाखो लोकांना आंतरिक शांती आणि आत्म-जागरूकतेचा मार्ग दाखवला. हा लेख त्यांच्या जीवनप्रवासाचा, त्यांच्या शिकवणुकीचा आणि त्यांच्या योगदानाचा सखोल वेध घेतो.

अंक १: जीवन प्रवास - एक तपशीलवार विवेचन
1. प्रारंभिक जीवन आणि कौटुंबिक पार्श्वभूमी
बालपण आणि शिक्षण: परमहंस योगानंद यांचा जन्म मुकुंद लाल घोष या नावाने उत्तर प्रदेशातील गोरखपूर येथे एका बंगाली कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील भगवती चरण घोष रेल्वेत अधिकारी होते. 👨�👩�👦

आध्यात्मिक कल: लहानपणापासूनच त्यांना अध्यात्माची ओढ होती. त्यांनी अनेक साधू आणि संतांची भेट घेतली. त्यांचे गुरू स्वामी श्री युक्तेश्वर गिरी यांच्याशी त्यांची भेट झाली आणि त्यांच्याकडूनच त्यांनी योग आणि ध्यानधारणेचे ज्ञान घेतले. 🧘�♂️

2. योग आणि ध्यानधारणेचा प्रवास
'योगी' म्हणून प्रवास: त्यांनी त्यांच्या गुरुंच्या मार्गदर्शनाखाली अनेक वर्षे ध्यान आणि योगसाधना केली. १९१५ मध्ये त्यांनी संन्यास घेतला आणि 'योगानंद' हे नाव स्वीकारले.

'क्रियायोग'ची शिकवण: योगानंद यांनी 'क्रियायोग' या प्राचीन ध्यान तंत्राचा प्रसार केला. या तंत्राने व्यक्तीला आंतरिक ऊर्जा आणि शांतता मिळते, असे त्यांनी सांगितले. 🙏

3. अमेरिका आणि पश्चिमेकडील प्रवास
भारताचे प्रतिनिधित्व: १९२० मध्ये ते बोस्टन येथे आयोजित 'इंटरनॅशनल काँग्रेस ऑफ रिलीजियस लिबरल्स' मध्ये भारताचे प्रतिनिधी म्हणून गेले. तेथे त्यांनी 'विज्ञान आणि धर्म' या विषयावर भाषण दिले. 🗣�

'सेल्फ-रियलायझेशन फेलोशिप': त्यांनी याच वर्षी अमेरिकेत 'सेल्फ-रियलायझेशन फेलोशिप (SRF)' या संस्थेची स्थापना केली. या संस्थेचा उद्देश पूर्वेकडील आध्यात्मिक विचार पश्चिमेकडील लोकांसाठी सुलभ करणे हा होता. 🏢

4. 'ऑटोबायोग्राफी ऑफ अ योगी' (योगीची आत्मकथा) या पुस्तकाचे महत्त्व
जगप्रसिद्ध पुस्तक: १९४६ मध्ये प्रकाशित झालेले त्यांचे पुस्तक 'ऑटोबायोग्राफी ऑफ अ योगी' हे जगभरातील लाखो लोकांसाठी प्रेरणास्थान बनले आहे. 📖

पुस्तकाचे महत्त्व: या पुस्तकात त्यांनी त्यांच्या आयुष्यातील अनुभव, अनेक महान संतांच्या भेटी आणि योगाच्या तत्त्वांचे सोप्या भाषेत वर्णन केले आहे. हे पुस्तक आजही अनेक भाषांमध्ये उपलब्ध आहे. 🌐

5. त्यांच्या शिकवणीची मुख्य तत्त्वे
आंतरिक शांती: योगानंद यांनी शिकवले की खरी शांती आणि आनंद बाहेरील वस्तूंमध्ये नाही, तर आपल्या आतच आहे. 😌

सर्वधर्म समभाव: त्यांनी सर्व धर्मांमध्ये एकच मूळ तत्त्व आहे हे शिकवले. त्यांनी सांगितले की, सर्व धर्मांचा उद्देश आत्म-जागरूकता प्राप्त करणे हा आहे. 🤝

शरीर आणि मनाचे आरोग्य: त्यांनी योगाचे शारीरिक आणि मानसिक फायदे सांगितले. योगामुळे व्यक्तीला शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य मिळते असे त्यांनी म्हटले. 💪

6. जागतिक प्रभाव आणि वारसा
पाश्चिमात्य देशांवर प्रभाव: त्यांच्यामुळे अमेरिकेसह अनेक पाश्चिमात्य देशांमध्ये योग आणि ध्यानधारणेला महत्त्व मिळाले. आज अनेक सेलिब्रिटी त्यांच्या शिकवणीचा अवलंब करतात. ✨

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-23.10.2025-गुरुवार.
===========================================