अराजकतेचे साधे सत्य-

[Atul Kaviraje]

अराजकतावादाची स्थापना या निरीक्षणावर झाली आहे की, स्वतःवर राज्य करण्यासाठी पुरेसे शहाणे नसल्यामुळे, इतरांवर राज्य करण्यासाठी पुरेसे शहाणे त्याहूनही कमी लोक असतात.
-अ‍ॅबे, एडवर्ड - अमेरिकन कट्टरपंथी पर्यावरणवादी (१९२७ - १९८९)

अराजकतेचे साधे सत्य (The Anarchist's Simple Truth)

चरण १
अराजकाला एक साधे सत्य कळे,
काही जणांच्याच ठायी ज्ञानाचा दीप जळे.
स्वत:वर राज्य करणे, एक कठीण आव्हान,
हा अनमोल ठेवा फक्त शहाण्यांचे मान.

चरण २
जर आपल्या मनाला, या स्वैर आणि चंचल,
नियंत्रित करणे आहे, एक बारीक कौशल,
तर कमी निवडक लोकांवर विश्वास ठेवू कसा,
जे बहुसंख्याकांना चालवतील, जसा त्यांना वाटेल तसा?

चरण ३
दिलेली सत्ता, एक जड, मोहक गोष्ट,
जी आत्म्यातल्या सर्वोत्तम गुणांना करते भ्रष्ट.
एकाचे वा हुकूमशहाचे राज्य, जेव्हा येते हाती,
तेव्हा नष्ट होते स्वातंत्र्य, जी भूमी आहे सर्वांची.

चरण ४
जे दुसऱ्या आत्म्यांवर अधिकार मिळवू पाहतात,
ते अनेकदा फक्त स्वार्थाच्या मागे धावतात.
ते लोकांना मित्र किंवा समवयस्क मानत नाहीत,
तर स्वतःच्या भीतीला शांत करण्यासाठी साधन पाहतात.

चरण ५
म्हणून अराजकता म्हणजे नाही भयंकर वादळ,
पण खऱ्या स्वरूपातील सुव्यवस्थेचा तो सोहळा.
जिथे प्रत्येकजण आहे राजा आणि प्रजा स्वतःच्या कक्षेत,
आणि मालकाची भीती सहजतेने विरून जाते क्षणात.

चरण ६
राज्याची ती भव्य रचना, उच्च आदेशावर उभी,
केवळ शक्ती हिरावून घेते, सामान्य लोकांच्या हातीची.
ती अवलंबित्व वाढवते, मनाला करते मंद,
मुक्त, खऱ्या आत्म्याला टाकते खूप मागे आणि बंद.

चरण ७
जिथे लोक खरोखर मुक्त असतील, तिथे ज्ञान वाढू द्या,
त्यांचा मार्ग, त्यांचा अधिकार, त्यांना निवडू द्या.
कारण जर कमी लोक स्वतःला जाणतात, जसे एब्बी म्हणाले,
तर त्याहून कमी लोकांनी मार्गदर्शन करावे, जिथे ते नेले गेले.

--अतुल परब
--दिनांक-26.10.2025-रविवार.
===========================================