📜 श्रीमद्भगवद्गीता - अध्याय २: सांख्ययोग - श्लोक-६२-🚩 कविता - पतन-शृंखला ⛓️

[Atul Kaviraje]

📜 श्रीमद्भगवद्गीता - अध्याय २: सांख्ययोग - श्लोक-६२-

ध्यायतो विषयान्पुंसः सङ्गस्तेषूपजायते ।
सङ्गात्संजायते कामः कामात्क्रोधोऽभिजायते ॥ २‑६२॥

📜 श्रीमद्भगवद्गीता - अध्याय २: श्लोक ६२
ध्यायतो विषयान्पुंसः सङ्गस्तेषूपजायते ।
सङ्गात्संजायते कामः कामात्क्रोधोऽभिजायते ॥ २-६२॥

छोटा अर्थ (Short Meaning):
इंद्रियांच्या विषयांचे चिंतन करणाऱ्या पुरुषाला त्यांच्यात आसक्ती निर्माण होते.
आसक्तीतून कामना (तीव्र इच्छा) आणि कामनेतून क्रोध उत्पन्न होतो.
(The chain of fall: Contemplation → Attachment → Desire → Anger.)

🚩 कविता - पतन-शृंखला ⛓️

१. आरंभीचे चिंतन (The Root of Thought) 🧘�♂️💭
विषयांचे जेव्हा मन करी चिंतन,
मनुष्य तयांचे सतत करी ध्यान ।
रूप, रस, गंधाची गोडी लागे हळू,
भक्तिमार्ग सोडून देहाकडे वळू ।

(मराठी अर्थ):
जेव्हा आपले मन इंद्रिय-विषयांचा (बाह्य वस्तूंचा) सतत विचार करते
आणि त्यांचे वारंवार चिंतन करते, तेव्हा त्याला हळूहळू त्या विषयांची गोडी लागू लागते
आणि तो आत्मज्ञानाचा मार्ग सोडून देहाच्या सुखाकडे झुकतो।

२. आसक्तीचा जन्म (Birth of Attachment - Sanga) 🔗❤️
विषयांवरी मग सङ्ग तो जडे,
तुटेना बंधन, जीव त्यासी ओढे ।
'ते माझे' 'ते मला हवे' आसक्ती जागृत,
संसारात मग मन होई अनुरक्त ।

(मराठी अर्थ):
या सततच्या चिंतनातून त्या वस्तूंबद्दल किंवा सुखाबद्दल मनात 'आसक्ती' (सङ्ग) निर्माण होते.
हे बंधन तोडणे कठीण होते आणि मन त्या वस्तूंकडे ओढले जाते.
'हे माझे आहे' या विचाराने जीव संसारात गुंतून राहतो।

३. कामनेची आग (The Fire of Desire - Kama) 🔥😩
सङ्गातुनी मग कामना उठे,
तृष्णा ती वाढून शांती दूर हटे ।
हवी, हवी, हीच तीव्र तळमळ,
अग्नीची ज्वाला जणू लागली विझवळ ।

(मराठी अर्थ):
आसक्ती वाढल्यावर तिचे रूपांतर 'कामना' (तीव्र इच्छा, वासना) यात होते.
ही कामना म्हणजे तृष्णा (लोभ) वाढवते आणि मनाची शांती नष्ट करते.
ती इच्छा 'आत्ताच पूर्ण व्हावी' अशी मनाची तीव्र तळमळ लागते,
जी एखाद्या विझवळणाऱ्या अग्नीच्या ज्वालेसारखी असते।

४. क्रोधाचा कल्लोळ (The Storm of Anger - Krodha) 😡🌩�
कामनेत जेव्हा अडथळा येई,
तेव्हा क्रोधाचे रूप प्रकट होई ।
अहंकार दुखावे, भान हरपून जाई,
सत्कर्माचा मार्ग क्षणात तो ठाई ।

(मराठी अर्थ):
जेव्हा ही तीव्र इच्छा पूर्ण होण्यात कोणताही अडथळा येतो,
तेव्हा कामना विरूप होऊन 'क्रोध' (राग) म्हणून प्रकट होते.
यामुळे अहंकार दुखावतो, मनुष्य आपले भान हरवून बसतो
आणि ज्ञानाचा व सत्कर्माचा मार्ग त्वरित नष्ट होतो।

५. साधकाचे पतन (The Fall of the Seeker) ⬇️💔
पहिल्याच टप्प्यावर नियंत्रण चुके,
पतनाची साखळी मग वेगाने झुके ।
मन बुद्धीवर क्रोध करी वार,
स्थित बुद्धीचा होई मग शिकार ।

(मराठी अर्थ):
जर साधकाने अगदी पहिल्या पायरीवर (चिंतन करण्यावर) नियंत्रण ठेवले नाही,
तर ही सर्व पतनाची साखळी वेगाने सुरू होते.
क्रोध बुद्धीवर आघात करतो, ज्यामुळे 'स्थितप्रज्ञ' (स्थिर बुद्धीचा) होण्याचे ध्येय दूर होते
आणि मनुष्य क्रोधाचा बळी ठरतो।

६. भक्तीचा उपदेश (The Lesson of Devotion) 🙏🕉�
म्हणुनी कृष्णा, तू आम्हा हे शिकविले,
विषयांचे चिंतन त्वरित दूर केले ।
मन माझे सदैव तुझ्या चरणी राहो,
तेथेच शांतता, तेथेच मोक्ष पाहो ।

(मराठी अर्थ):
म्हणून हे कृष्णा, तू आम्हाला उपदेश केला आहे की, विषयांचे चिंतन लगेच थांबवावे.
आमचे मन सदैव तुझ्या चरणांशी स्थिर राहो, कारण तिथेच खरी शांती आणि मोक्ष प्राप्त होतो।
(येथे भक्तीभाव व्यक्त होतो.)

७. निष्कर्षाचे सार (Conclusion and Essence) ✨😇
चिंतन सोडू, आसक्ती टाळू,
कामनेची आग प्रेमे विझवू ।
नको क्रोध देवा, बुद्धी स्थिर ठेव,
हेच सार गीतेचे, हाच खरा भाव ।

(मराठी अर्थ):
आम्ही विषयांचे चिंतन करणे सोडून देऊ,
आसक्ती टाळू आणि कामनेची आग प्रेमाच्या मार्गाने शांत करू.
हे देवा, आम्हाला क्रोधापासून वाचव आणि बुद्धी स्थिर ठेव.
हेच गीता श्लोकाचे सार आणि खरा भक्तीभाव आहे।

💡 SARANSH (सारांश) - EMOJI

ध्यानात् (चिंतन): 👀💭 (विषयांकडे पाहणे आणि विचार करणे)

सङ्गात् (आसक्ती): 🔗❤️ (आकर्षण, जोडले जाणे)

कामात् (कामना): 🤲🔥 (तीव्र इच्छा/वासना)

क्रोधात् (क्रोध): 😡💥 (इच्छाभंग झाल्यावर होणारा राग)

--अतुल परब
--दिनांक-27.10.2025-सोमवार. 
===========================================