हर्षद मेहता – २७ ऑक्टोबर १९३९-शेअर बाजाराचा आर्थिक गुंतवणूकदार.-2-👨‍💼 ➡️ 📈 ➡️

[Atul Kaviraje]

हर्षद मेहता – २७ ऑक्टोबर १९३९-भारतीय शेअर बाजाराचा प्रसिद्ध आर्थिक गुंतवणूकदार.-

५. घोटाळ्याचे स्वरूप: पैशांचा महापूर 🌊

या घोटाळ्याचे मुख्य स्वरूप असे होते की, हर्षद मेहताने अनेक लहान बँकांना पैसे वापरण्यासाठी प्रवृत्त केले. ते बँकर्स रिसिट (BR) च्या बदल्यात बँकांकडून पैसे घेत असत, पण ते सरकारी रोखे प्रत्यक्षात विकत घेत नसत. त्या पैशाचा उपयोग ते शेअर बाजारात विशिष्ट शेअर्सचे भाव वाढवण्यासाठी करत असत.

उदाहरण: त्यांनी ACC (Associated Cement Company) या कंपनीचे शेअर्स ₹२०० वरून ₹९००० पेक्षा जास्त किंमतीपर्यंत वाढवले. या वाढलेल्या किंमतीचा फायदा घेऊन ते आणखी पैसे मिळवत असत आणि हे चक्र सुरूच राहत असे.

६. घोटाळा उघडकीस कसा आला? 🕵��♀️

पत्रकार सुचेता दलाल यांनी १९९२ मध्ये 'टाइम्स ऑफ इंडिया' मध्ये एक लेख लिहून या घोटाळ्याचा पर्दाफाश केला. त्यांनी अनेक बँका आणि हर्षद मेहता यांच्यातील अनियमित व्यवहारांवर प्रकाश टाकला. या लेखामुळे रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया आणि सीबीआयने (CBI) या प्रकरणाची सखोल चौकशी सुरू केली.

७. कायद्याचे परिणाम आणि शिक्षा ⚖️

घोटाळा उघडकीस आल्यानंतर, हर्षद मेहता यांना अटक करण्यात आली. त्यांच्यावर अनेक खटले दाखल झाले. त्यांच्या संपत्तीची जप्ती करण्यात आली. कायद्याच्या दीर्घ लढाईनंतरही, त्यांना अनेक आरोपांमध्ये दोषी ठरवण्यात आले. ३१ डिसेंबर २००१ रोजी त्यांचे तुरुंगात निधन झाले.

८. घोटाळ्याचे परिणाम आणि निष्कर्ष 🤔

हर्षद मेहता घोटाळ्याने भारतीय शेअर बाजार आणि बँकिंग व्यवस्थेतील गंभीर त्रुटी उघड केल्या.

SEBI (भारतीय प्रतिभूती आणि विनिमय मंडळ) चे बळकटीकरण: या घटनेनंतर SEBI ला अधिक अधिकार देण्यात आले.

बँकिंग सुधारणा: सरकारी रोख्यांच्या व्यवहारांमध्ये सुधारणा झाली.

गुंतवणूकदारांचा विश्वास: काही काळ गुंतवणूकदारांचा बाजारावरील विश्वास डगमगला, पण नंतर बाजार अधिक पारदर्शक आणि सुरक्षित बनला.

९. ऐतिहासिक घटनेचे महत्त्व 📜

हर्षद मेहता घोटाळा हा केवळ एक आर्थिक गुन्हा नव्हता, तर भारतीय आर्थिक इतिहासातील एक महत्त्वाचा टप्पा होता. या घटनेने देशाच्या वित्तीय धोरणांमध्ये आणि नियामक संस्थांच्या कार्यप्रणालीत मोठे बदल घडवून आणले, ज्यामुळे भविष्यात असे घोटाळे टाळता आले.

१०. समारोप: एक कटू पण महत्त्वाचा धडा 🔚

हर्षद मेहता यांची कथा ही केवळ एका व्यक्तीच्या यशापयशाची नाही, तर महत्त्वाकांक्षा, नैतिक मूल्ये आणि कायद्याची मर्यादा यांची गाथा आहे. त्यांचा उदय आणि पतन हे दोन्हीही भारतीय शेअर बाजारासाठी एक महत्त्वाचा धडा ठरले. 'पैशाचा लोभ' आणि 'अनैतिक मार्गांचा अवलंब' कसा विनाशकारी असू शकतो, याचे ते एक ज्वलंत उदाहरण आहे. आजच्या युगातही, त्यांच्या कथेतील धडे नवीन गुंतवणूकदारांसाठी मार्गदर्शक ठरतात.

इमोजी सारांश 📊💰
👨�💼 ➡️ 📈 ➡️ 🏦🤝 ➡️ 💰➡️ 💹💹 ➡️ 💥 ➡️ ⚖️➡️ 📉 ➡️ 🔐 ➡️ 💔 ➡️ 📜

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-27.10.2025-सोमवार. 
===========================================