।। यम दीपदान: अकाली मृत्यूच्या भीतीपासून मुक्तीचा पवित्र उत्सव ।।- 🙏🪔✨-1-👸👑

[Atul Kaviraje]

यम दीपदान-

।। यम दीपदान: अकाली मृत्यूच्या भीतीपासून मुक्तीचा पवित्र उत्सव ।।-

🙏🪔✨
तारीख: 18 ऑक्टोबर 2025, शनिवार (धनत्रयोदशी)

मराठी अनुवाद — संपूर्ण लेख:
(हिंदीतील प्रत्येक मुद्दा, काव्यासह, क्रमशः, नीटनेटका अनुवाद)

1. यम दीपदानाचे पौराणिक महत्त्व आणि कथा 📜
(a) अकाली मृत्यूपासून मुक्तीचे वरदान:

धार्मिक ग्रंथांमध्ये, विशेषतः पद्मपुराण आणि स्कंद पुराणात यम दीपदानाचे महत्त्व सांगितले आहे.

एका पौराणिक कथेनुसार, एकदा यमदूतांनी यमराजांना विचारले, "असा कोणता उपाय आहे ज्यामुळे प्राण्यांना अकाली मृत्यूपासून वाचवता येईल?"

तेव्हा यमराज म्हणाले की,
"जो प्राणी कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील त्रयोदशीला प्रदोष काळात माझ्या नावाने दीपदान करतो, त्याला मी अकाली मृत्यू देत नाही."

(b) राजा हिम आणि पुत्राची कथा (उदाहरण):

राजा हिम यांच्या पुत्राचा विवाह झाला आणि लग्नाच्या चौथ्या रात्री त्याच्या मृत्यूचा योग होता.

त्याच्या पत्नीने त्या रात्री मुख्य दरवाज्यावर सोन्या-चांदीचे दागिने व नाणी ठेवले, व तेजस्वी दिव्यांची साखळी तयार केली, ज्यामुळे राजवाडा उजळून निघाला.

यमदूत सर्पाच्या रूपात आले, परंतु ते प्रकाशामुळे दिपून गेले आणि परत गेले.

सकाळी पती-पत्नीने यमराजांची पूजा केली, आणि तेव्हापासून प्रथा पडली की
जो या दिवशी यमराजांच्या नावाने दिवा लावतो, त्याला अकाली मृत्यू भित नाही.
👸👑🐍🕯�

2. दीपदानाची वेळ (शुभ मुहूर्त) 📅
(a) प्रदोष काळाचे महत्त्व:

यम दीपदान नेहमी प्रदोष काळात, म्हणजे सूर्यास्तानंतरची 1.5–2 तासांची वेळ, केली जाते.

(b) 2025 चा शुभ मुहूर्त:

सायं 5:48 ते 7:04 पर्यंत — (सुमारे 1 तास 16 मिनिटे)
याच वेळेत दीपदान करावे.

3. यम दीपदानाची पद्धत आणि साहित्य 🛠�
(a) दिव्याची तयारी:

चार तोंडांचा दिवा (चौमुखी) किंवा मोठा मातीचा दिवा

मोहरीचे तेल

चार कापसाच्या नवीन वाती

(b) दिव्यातील विशेष साहित्य:

दिव्यात कवडी 🐚 आणि नाणे 🪙 टाकणे शुभ मानले जाते

यामुळे धन व समृद्धी आकर्षित होतात

(c) पूजन व संकल्प:

दिव्याला गंध, फुले, अक्षता वाहून

कुटुंबाच्या आरोग्य, दीर्घायुष्य आणि अकाली मृत्यूपासून संरक्षणासाठी संकल्प करावा

4. दिवा ठेवण्याची दिशा आणि जागा 🧭
(a) दक्षिण दिशा:

यमराज दक्षिण दिशा स्वामी असल्यामुळे, दिवा घराच्या बाहेर दक्षिणेकडे तोंड करून ठेवावा

(b) दिवा ठेवण्याचा आधार:

दिवा थेट जमिनीवर ठेवू नये

त्याऐवजी गहू, तांदूळ वा धान्याच्या रासेवर ठेवावा 🌾

(c) इतर दिवे:

या दिवशी लक्ष्मी, कुबेर, धन्वंतरीसाठीही दिवे लावतात,

पण यमराजांचा दिवा वेगळा आणि सर्वात महत्त्वाचा असतो

5. दीपदानाचे मंत्र आणि पठण 🕉�

मंत्र:

"मृत्युना पाशदण्डाभ्यां कालेन श्यामया सह,
त्रयोदश्यां दीपदानात् सूर्यजः प्रीयतां मम॥"

अर्थ:
त्रयोदशीच्या दिवशी दीपदान केल्यामुळे,
पाश व दंड धारण करणारे, काळ व श्यामा यांच्यासह असलेले
सूर्यपुत्र यमराज माझ्यावर प्रसन्न व्हावेत.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-18.10.2025-शनिवार.
===========================================