दीपदान: अंतर्गत प्रकाशाचा दिव्य उत्सव 🪔-1-

[Atul Kaviraje]

दीपदान-

📖 मराठी लेख: दीपदान: अंतर्गत प्रकाशाचा दिव्य उत्सव 🪔-

🌼 भक्तीभाव पूर्ण, उदाहरणासहित

दीपदान ही हिंदू धर्मातील एक पवित्र कर्मकांड आहे ज्यामध्ये देवी-देवतांसमोर दीपक पेटवून अर्पण केला जातो. हे केवळ बाह्य क्रिया नसून आंतरिक चैतन्य जागृत करण्याचे एक सशक्त साधन आहे. दिव्याची ज्योत बाह्य अंधार दूर करण्यासोबतच अंतर्मनाच्या अज्ञानरूपी अंधारालाही दूर करते.

🔟 १० मुख्य मुद्दे (मराठीत)

१. 🪔 दीपदानाचा अर्थ आणि महत्त्व
- 'दीप' म्हणजे प्रकाश आणि 'दान' म्हणजे देणे - अंधारावर प्रकाशाच्या विजयाचे प्रतीक.
- अज्ञानाचा अंधार ज्ञानाच्या प्रकाशाने दूर करण्याचा संकल्प.
- श्रीमद्भगवद्गीता (९.२६) मध्ये भगवान म्हणतात - "भक्तीभावाने अर्पण केलेली वस्तू प्रिय असते."

२. 🙏 भक्तीभाव: आंतरिक शुद्धतेचा मार्ग
- दीपक पेटवणे म्हणजे मनाची शुद्धता आणि ईश्वराप्रती समर्पणाची भावना.
- तूपाची शुद्धता मनाची पवित्रता आणि वातीचा सरळपणा हृदयाची एकाग्रता दर्शवितो.
- "हे प्रभू! माझे जीवनही तुमच्या चरणी अर्पण आहे."

३. 🕉� दीपदानाची पद्धत
- प्रथम हातात पाणी, फुले आणि अक्षत घेऊन संकल्प करा.
- तूप किंवा तेलाने भरलेला दीपक स्वच्छ ठिकाणी ठेवून पेटवा.
- दीपक देवतेसमोर ठेवून परिक्रमा करा आणि आरती करा.

४. 📜 पौराणिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व
- दिवाळीचा सण हे दीपदानाचे सर्वात मोठे उदाहरण.
- स्कंद पुराणात सांगितले आहे की दीपदानाने अंतर्गत पुण्य प्राप्त होते.
- मंदिरांमध्ये नित्य दीपदानाची परंपरा शतकांपासून चालत आली आहे.

५. 🌟 दीपकाच्या अंगांचा प्रतीकात्मक अर्थ
- तूप/तेल: संस्कार, वासना आणि अहंकाराचे प्रतीक.
- वात: आत्म्याचे प्रतीक जो ईश्वररूपी अग्नीशी एकरूप होऊन जगत प्रकाशित करतो.
- ज्योत: ज्ञान आणि चैतन्याचे प्रतीक जी नेहमी वरच्या दिशेने उठते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-19.10.2025-रविवार.
===========================================