संत सेना महाराज- “एका स्वधर्म विचार। धंदा करी दोन प्रहर-💈 कर्म आणि भक्ती-💈🚫💭

[Atul Kaviraje]

संत सेना महाराज-

     "एका स्वधर्म विचार। धंदा करी दोन प्रहर ।

     सांगितले साचार। पुराणान्तरी ऐसे हैं ॥

     करुनिया स्नान। मुखी जपे नारायण।

     मागुती न जाण। शिवू नये धोकटी ॥"

💈 कर्म आणि भक्तीचा सुंदर मेळ 🕉�

(संत सेना महाराज यांच्या अभंगावर आधारित - भक्तीभावपूर्ण दीर्घ मराठी कविता)

📜 मराठी कविता (७ कडवी)

१. (आरंभ: जीवनाची दिशा)

प्रपंचाच्या वाटेवर, सारे धावती सदा,
स्वधर्माचा विचार, मनी ठेवावा शुद्धा!
संत सेना सांगती, हा जीवनाचा सार,
कमवा पोटापुरते, करू नका लोभ अपार!

अर्थ: संसाराच्या मार्गावर सगळेच धावत आहेत, पण आपण आपल्या कर्तव्याचा (स्वधर्माचा) विचार मनात शुद्ध ठेवावा. संत सेना महाराज सांगतात की, जीवनाचे सार हेच आहे की पोटापुरते कमवा आणि अमर्याद लोभ करू नका.

२. (मर्यादित कर्म)

धंदा करी दोन प्रहर, वेळ निश्चित करा,
उदरनिर्वाहापुरते, कर्म मर्यादित धरा!
पुराणांचे हे सांगणे, आहे परम सत्य,
शेष वेळ देवधर्मा, ठेवावा नित्य!

अर्थ: फक्त दोन प्रहर (सुमारे सहा तास) आपला व्यवसाय करा आणि आपल्या पोटाच्या गरजांपुरतेच काम मर्यादित ठेवा. हेच परम सत्य पुराणांमध्ये सांगितले आहे. उरलेला सर्व वेळ नित्यनेमाने देवधर्म आणि भक्तीसाठी राखून ठेवावा.

३. (शरीर शुद्धी आणि नामस्मरण)

करुनिया स्नान सकाळी, तन मन शुद्ध होई,
मग मुखी जपावा नारायण, भक्ती मनात रहोई!
तो विठ्ठल पांडुरंग, आहे जीवाचा सोयरा,
त्याच्या नामाचा आधार, जगी मिळेल मोहरा!

अर्थ: सकाळी स्नान करून शरीर आणि मन शुद्ध करावे. त्यानंतर मुखाने 'नारायण' (परमेश्वर) या नावाचा जप करावा आणि भक्ती मनात जागवावी. तो विठ्ठल-पांडुरंगच आपल्या जीवाचा खरा सोबती आहे; त्याच्या नामस्मरणाच्या आधारानेच या जगात मोक्ष मिळतो.

४. (धोकटीला स्पर्श न करणे)

मागुती न जाण, शिवू नये धोकटी जरी,
काम संपले जेव्हा, मन नको फिरू दरी!
व्यवसायाचे बंधन, तेव्हाच सोडून द्यावे,
नामस्मरणाच्या रसात, मग शांत रहावे!

अर्थ: एकदा काम संपल्यावर पुन्हा आपल्या व्यवसायाच्या साधनांना (धोकटीला/कमाईला) स्पर्श करू नये. काम संपल्यावर मनाने पुन्हा त्या कामात गुंतू नये. व्यवसायाचे बंधन लगेच सोडावे आणि नामस्मरणाच्या आनंदात शांत राहावे.

५. (लोभावर नियंत्रण)

हा लोभ नामे तुरे, मन होई चंचळ,
परमार्थाची ओढ, तेव्हाच होई निर्मळ!
धनासाठी पळणे, केव्हातरी थांबावे,
जीवनाचे सार्थक्य, हरी नामात पाहावे!

अर्थ: लोभामुळे मन चंचल होते. जेव्हा आपण लोभावर नियंत्रण ठेवतो, तेव्हाच परमार्थाची ओढ शुद्ध होते. संपत्तीसाठी धावणे कधीतरी थांबवले पाहिजे आणि जीवनाचे खरे सार्थक्य भगवंताच्या नामस्मरणात पाहिले पाहिजे.

६. (कर्म आणि भक्तीचा समन्वय)

हा कर्मयोग आहे, संसारात राहावे परी,
मनाचे लक्ष असावे, विठ्ठलाच्या दिशेवरी!
व्यवसायाने शरीर पोषावे, नामा आत्मा शांत होई,
सेना म्हणे: बा मानवा, मग मुक्ती दूर नाही!

अर्थ: हा कर्मयोग आहे, म्हणजे संसारात राहावे, पण आपल्या मनाचे लक्ष विठ्ठलाच्या दिशेने (परमार्थ) असावे. व्यवसायाने शरीर पोसले जाते, पण नामस्मरणाने आत्मा शांत होतो. संत सेना महाराज म्हणतात: अरे मानवा, जेव्हा तू असा समन्वय साधशील, तेव्हा मोक्ष दूर नाही.

७. (निष्कर्ष: समर्पण भाव)

दोन प्रहर काम करा, उरलेले हरी ला द्या,
नामस्मरणाच्या प्रकाशात, जीवा शांतता या!
तुझी धोकटी देवाची, सेवा मानूनी कर,
हे विठ्ठला! तुझ्या चरणी, आम्हा ठेवी स्थिर!

अर्थ: दोन प्रहर काम करा आणि उरलेला वेळ भगवंताला समर्पित करा. नामस्मरणाच्या प्रकाशाने तुमच्या जीवाला शांती मिळेल. तुमचा व्यवसाय देवाच्या सेवेप्रमाणे मानून करा. हे विठ्ठला! तुझ्या चरणाशी आम्हाला नेहमी स्थिर ठेव.

🖼� इमोजी सारांश (Emoji Saaransh)
चरण   विषय   इमोजी

१   स्वधर्म आणि लोभ त्याग   💡⚖️💰❌
२   मर्यादित कर्म (२ प्रहर)   ⏳🛠�➡️🙏
३   शुद्धी आणि नामस्मरण   🚿📿🕉�💖
४   व्यवसायापासून अलिप्तता   💈🚫💭😌
५   लोभावर विजय   🐉❌➡️✨
६   कर्म-भक्ती समन्वय   🤝🧑�🏭🧘�♂️
७   समर्पण आणि शांती   🎁🕊�🛐🎯

--अतुल परब
--दिनांक-31.10.2025-शुक्रवार.
===========================================