डॉ. राधाकृष्णन ३१ ऑक्टोबर १८८८-भारताचे पहिले उपराष्ट्रपती आणि दुसरे राष्ट्रपती-2

[Atul Kaviraje]

डॉ. राधाकृष्णन – ३१ ऑक्टोबर १८८८-भारताचे पहिले उपराष्ट्रपती आणि दुसरे राष्ट्रपती, महान शिक्षणतज्ज्ञ.-

डॉ. राधाकृष्णन: जीवनातील प्रमुख १० टप्पे आणि त्यांचे विश्लेषण

१. बालपण आणि शैक्षणिक जडणघडण 🏡📚
* मुख्य मुद्दा: त्यांचा जन्म गरीब कुटुंबात झाला, पण बुद्धिमत्तेच्या जोरावर त्यांनी शिक्षण घेतले.
* विश्लेषण: त्यांचे सुरुवातीचे शिक्षण तिरुत्तानी आणि तिरुपती येथे झाले. मद्रास ख्रिश्चन कॉलेजमधून त्यांनी तत्त्वज्ञानाची पदवी घेतली. त्यांच्या थोर शिक्षकांनी त्यांना तत्त्वज्ञानाचा सखोल अभ्यास करण्यास प्रवृत्त केले. त्यांचे विचार त्यांच्या आयुष्याच्या सुरुवातीलाच दृढ झाले, ज्यात त्यांनी ज्ञान आणि अध्यात्माचा पाया रचला.
* संदर्भ: त्यांच्या "Indian Philosophy" या पुस्तकात त्यांनी लहानपणीच घेतलेल्या धार्मिक आणि तात्विक संस्कारांचा उल्लेख केला आहे.

२. महान शिक्षणतज्ज्ञ म्हणून ओळख 🧑�🏫
* मुख्य मुद्दा: शिक्षण हे केवळ माहिती देणे नाही, तर चारित्र्य घडवणे आहे, असे त्यांचे मत होते.
* विश्लेषण: त्यांनी मद्रास प्रेसिडेन्सी कॉलेजमध्ये अध्यापन सुरू केले. त्यांनी म्हैसूर विद्यापीठ आणि कलकत्ता विद्यापीठातही प्राध्यापक म्हणून काम केले. त्यांच्या शिकवण्याची पद्धत अतिशय प्रभावी होती, ज्यामुळे विद्यार्थी त्यांच्याकडे आकर्षित होत असत. १९३१ मध्ये ते आंध्र विद्यापीठाचे आणि नंतर बनारस हिंदू विद्यापीठाचे कुलगुरू झाले. त्यांनी शिक्षणाला नैतिक आणि आध्यात्मिक पाया दिला.
* उदाहरण: बनारस हिंदू विद्यापीठात कुलगुरू असताना त्यांनी अभ्यासक्रमात नैतिकता आणि भारतीय मूल्यांचा समावेश केला.

३. तत्त्वज्ञानाचे जागतिक स्तरावर प्रतिनिधित्व 🌐
* मुख्य मुद्दा: त्यांनी भारतीय तत्त्वज्ञानाला पाश्चात्त्य जगासमोर प्रभावीपणे मांडले.
* विश्लेषण: त्यांनी ऑक्सफर्ड विद्यापीठात प्राध्यापक म्हणूनही काम केले. "The Hindu View of Life" आणि "Indian Philosophy" यांसारख्या त्यांच्या पुस्तकांनी जागतिक स्तरावर भारतीय तत्त्वज्ञानाची प्रतिष्ठा वाढवली. त्यांनी हे सिद्ध केले की भारतीय तत्त्वज्ञान केवळ गूढ नसून ते एक वैज्ञानिक आणि तर्कसंगत प्रणाली आहे.
* संदर्भ: त्यांच्या "The Philosophy of the Upanishads" या ग्रंथाने उपनिषदांमधील ज्ञानाला आधुनिक भाषेत समजावून सांगितले.

४. राजनैतिक भूमिका आणि सोव्हिएत युनियनमधील राजदूत 🇷🇺
* मुख्य मुद्दा: त्यांनी तत्त्वज्ञ आणि विद्वान म्हणून राजकारणात प्रवेश केला.
* विश्लेषण: १९४९ मध्ये त्यांना सोव्हिएत युनियनमध्ये भारताचे राजदूत म्हणून पाठवण्यात आले. तेथे त्यांनी जवाहरलाल नेहरू आणि जोसेफ स्टालिन यांच्यात मैत्रीचे संबंध निर्माण करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांच्या विनम्र स्वभावामुळे ते स्टालिनसारख्या कठोर व्यक्तिमत्त्वाशीही संवाद साधू शकले.

५. पहिले उपराष्ट्रपती (१९५२-१९६२) 🇮🇳
* मुख्य मुद्दा: त्यांनी उपराष्ट्रपती म्हणून १० वर्षे काम केले आणि राज्यसभा अध्यक्ष म्हणून आपली जबाबदारी पार पाडली.
* विश्लेषण: ते बिनविरोध निवडून आले. त्यांनी राज्यसभेचे कामकाज शिस्तबद्ध आणि प्रभावीपणे चालवले. त्यांच्या राजकीय जीवनातही त्यांचा तत्त्वज्ञ आणि शिक्षक स्वभाव कायम राहिला. त्यांनी संविधानाचे आणि संसदीय मूल्यांचे नेहमीच पालन केले.

लघु सारांश (Emoji Summary) 📝
🧑�🏫 ➡️ 🇮🇳 ➡️ 👑 ➡️ 📚 ➡️ 💡 ➡️ 🌍 ➡️ ❤️ ➡️ 🏆 ➡️ 🎓 ➡️ 🕉�

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-31.10.2025-शुक्रवार.
===========================================